Старонка:Крытыка Узвышша 1927 01.pdf/20

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка была вычытаная

нязьменна хмурнымі фарбамі. Гэткае апісаньне месца, где жыў баярын у поэме "Магіла льва":

Непадалёк, дзе жыу Машэка.
Быў двор вялікі, а ў двары
Стаялі хорамы ад векаў
Над самым Днепрам, на гары.
Абведзен быў высокім мурам
Палац, як той астрог, кругом,
Столетні ліпы ўкруг панура
Стагналі ночаю і днём.
Баярын тамка жыу багаты...

Блізкі да гэтага малюнку і абставіны князя ў поэме „Курган":

На гары на крутой, на абвітай ракой.
Лет назад таму сотня, ці болей,
Белы хорам стаяў, недаступнай сьцяной,
Грозна, думна глядзеў на прывольле.
У нагах яго расьцілаўся абшар
Хвоек гонкіх і пахані чорнай,
Сонных вёсак шары, хат амшалых, як мар.
Хат з сям'ёй душ падданых, пакорных.
Князь у хораме жыў і г. д.

У некаторых выпадках месца дзеяньня гэрояў гэтага раду, а часам і антыподаў іх азначаецца простаю назваю яго. Напрыклад:

На Ўкраіне пан Патоцкі... (Бандароўна)
У слаўным месьце Берастэчку
Слаўны Бандарэнка (Бандароўна)
Доўга над трамай ляжала.
Сьцішна ў вясковым жыцьці...
Скрыпка адна у забыцьці... (Забытая скрыпка).

Пэрсонажныя мотывы, як ужо адзначалася, рэзка падзяляюцца на дзьве групы; з аднаго боку, гэроі з сялянскага асяродку, а з другога-соцыяльна ёй процілежнага―шляхэцкага―дваранскага. Розьніца паміж гэтымі групамі выяўляецца ня толькі ва ўнутраным зьмесьце гэрояў, якія ўваходзяць у іх рамкі, але таксама і ў самой манеры выяўленьня іх мастаком. Гэрояў першага роду ён абрысоўвае шляхам простай іх характарыстыкі, адзначваючы, між іншым, толькі іх агульныя рысы. Ён звычайна пералічае тыя ўласьцівасьці, якія ідэалізуюць іх натуры, далучаючыся ў гэтым выпадку да манеры пісьменьнікаў клясычнага стылю.

Сюды адносіцца: Машэка ("Магіла льва"). Ён уладае вялікаю фізычнаю сілаю:

Асілкам гэтакім ад роду
Машэка быў у сваёй радні,
Дзіцём нясьці ужо мог калоду,
Якой трох сталых-не маглі.

Але разам а гэтым ён―праўдзівая і сьціплая натура:

Але хоць сілу меў такую,―
Нікому крыўды не рабіў,―
Натуру меў ён залатую,
Як-бы ягнём патульны быў.

Юрка ("За што?") вызначаецца, як працавіты сумленны гаспадар:

І наш Дзягель часта
Са сваёй сям'ёю
Зьліўся, як за грошы,
Потам ды сьлязою.
Год за годам сходзіць,
Бачаць гаспадары:
Юрка арэ, сее,
Цярэбіць гушчары...