ных сторон индивидуальнага бытия человеческого"[1]. I там-жа „Системой абсолютного П. является буддизм[2], а „новейшей формой абсолютного П. является метафизический П. Шопенгауэра". „Мир не есть, как утверждает теизм и пантеизм, осмысленный продукт пребывающего в нем, или вне его разума, напротив, он бессмысленный продукт „слепой воли“, он—об‘ективизация этой воли. Поэтому и человеческая жизнь есть стремление без цели и предела[3]". Згодна Гартману „Пессимизм должен основываться не на суб'ективных настроениях, а на научном анализе, он также отмечается от мрачного настроения, как учение об оп'янении—от самого оп‘янения“[4].
Чым-жа даводзіцца, што М. Багдановіч пэсымісты? Пятуховіч у сваім артыкуле прыводзіць урывак вершу пісьменьніка:
„Ня будзеш цяжкая ты сыну
Свайму, зямля.
Там хоць у гліне, хоць у брудзе,
Там пад зямлёй,
Найдуць мае слабыя грудзі
Сабе спакой".
Пры гэтым крытык констатуе: „гэтак нават з думкай аб каханай айчыне злучаецца ў М. Багдановіча філёзофія нірваны, нябыцьця". Нас проста дзівіць, чаму крытык у простым звычаі беларускага народу бачыць філёзофію нябыцьця. Кожны селянін хоча быць пахаваным на сваёй радзіме і перад сьмерцю просіць аб гэтым. Загад нябожчыка па мажлівасьці выконваецца і часамі яго вязуць даволі далёка на яго радзіму. Багдановіч гэта ведаў і з вершу толькі гэта і відаць. Там, на Беларусі—пад зямлёй знойдуць слабыя грудзі спакой, а ня дзе інакш. Ці ня ўсё роўна пэсымістаму, дзе яго пахаваюць?
Калі поэта гаворыць:
„Жывеш ня вечна, чалавек,
Перажыві-ж у момант век“,
дык гэта зусім не паказвае, што „не адвечнага шукае,
