УВОДЗІНЫ Ў ГІСТОРЫЮ БЕЛАРУСІ
Звыклі мы ў ранейшыя часы да вялікіх абшараў, да вялікіх цыфраў. Дзеля гэтага звыклі мы лічыць нашу бацькаўшчыну зусім невялікаю і няпрыметнаю па абшары яе тэрыторыі і па ліку яе насельнікаў. Пэўна, можа так яно і будзе, калі мы параўнаем Беларусь з так званымі «вялікімі» дзяржавамі, як, напрыклад, Вялікабрытанія, Нямеччына, Францыя з колёніямі, Кітай, былая Расія і г. д. Але будзе ня так, калі параўнаем Беларусь з такімі невялікімі дзяржавамі, як, напрыклад, Швайцарыя, Данія, Бэльгія, Голяндыя, Літва, Латвія, Эстонія і г. д.
Пры апошнім параўнаньні мы бачым, што ня так ужо малая наша Беларусь. Выстарчыць[1] гэтае зямелькі да таго, каб можна было добра жыць, толькі-б ніхто не руйнаваў гэтай тэрыторыі і не грабаваў сваёю эксплёатацыяй яе пролетарска-сялянскіх мас.
Беларусь даўно ўжо ня мела свайго агульнага політычнага цэнтру; сучасная Савецкая Беларусь ня ўключае ў свой склад усёй этнографічнай Беларусі. Дзякуючы гэтаму даволі цяжка вызначыць велічыню тэрыторыі Беларусі. Мы папрабуем вызначыць тэрыторыю Беларусі паводле этнографічна-экономічных прымет. Пры такім падходзе да справы мы бачым, што Беларусь складаюць старыя губэрні — Менская, Магілеўская і Горадзенская, узятыя амаль што цалкам; Віцебская ў пераважнай большасьці свае тэрыторыі; Смаленская і Чарнігаўская некаторымі асобнымі паветамі. Ёсьць моцна русыфікаваны беларускі этнографічны тып у суседніх губэрнях — Цьверскай, Пскоўскай і Арлоўскай. Наогул, Беларусь разьляглася ў басэйне верхняга Дняпра, пачынаючы з Прыпяці і Дзясны і ў басэйне рэк Нёмана і Заходняй Дзьвіны. Уся тэрыторыя этнографічнай Беларусі даходзіць амаль што да 300 тысяч квадр. кілёмэтраў. Што датыча ліку насяленьня на гэтай тэрыторыі, то ён вылічаецца рознымі лічбамі, сярэдняю з якіх можа быць прынята лічба ў 10 мільёнаў.
Прырода Беларусі даволі багатая, з харошым, удзячным для рольніцтва кліматам, але няма тут высокіх гор і глыбокіх прорваў. Куды ні глянь, ляжыць перад табою амаль што аднастайная раўніна, сярэдняя частка якой пакрыта сенажацямі, лясамі, пушчамі і вялікай сілай вазёр і балот.
Рэдка калі ў часы свайго мінулага жыцьця бачыла Беларусь супакой. Знаходзячыся ў сярэдзіне Эўропы, яна
- ↑ Выстарчыць — хопіць.
