Старонка:Казкі і расказы беларусаў-палешукоў.pdf/9

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

дзіць тое або іншае сваё палажэньне, пераходзіў да расказаў або казак. Далей яго ўжо захапляў самы працэс апавяданьня. Тут апавядальнік захаплўся, забываў папярэднюю размову і ўвесь аддаваўся ва ўладу фантазіі і мастацкай творчасьці. Рэдкі мог займальна расказаць самую звычайную казку. Для гэтага ён дадаваў ад сябе шмат пабочных абставінаў і аздабляў свой расказ вобразным апісаньнем карцінаў і псыхічнага стану дзейных асобаў. Словам, гэты стары валодаў вялікім мастацкім талентам.

Іван Аземша, па мянушцы Шавец, пражывае ў с. Лучыцах, Мазырскага павету. Гэта — яшчэ бадзёры стары, гадоў 70. Ягоны бацька, Павал Шавец, жыў больш за 100 гадоў. Ён захварэў адзін раз у жыцьці за дзень да сьмерці і памёр, здаецца, у 1891 або 1892 годзе. Перад сьмерцю ён выпіў паўбутэлькі гарэлкі, заснуў і больш не прачынаўся. Павал усё жыцьцё пражыў у маёмасьці мясцовага памешчыка: раней — як прыгонны, а пасьля 1861 г. — як вольнанаёмны, выконваючы чаравічныя і шорныя працы. Павал зашмат піў, за што часта цярпеў ад страшных пабояў. Памешчык вельмі часта так люта караў Паўла, што ён цэлымі днямі заставаўся ў непрытомным стане. Паводле яго, за ўсё сваё жыцьцё ён выіпў столькі гарэлкі, што калі б яе выліць на млыннае кола, то млын малоў бы некалькі содняў, і столькі выпаліў табакі, што зь яе магла б утварыцца агромністая скірда ў некалькі сажняў вышынёю. Акрамя памешчыка, Паўла каралі французы ў 1812 годзе, калі захапілі з сабой у якасьці павадыра. Каля м. Клецка, Слуцкага павету, Павал уцёк ад французаў і трапіў да казакоў, якія таксама частавалі штодзень частавалі яго нагайкамі. Адзін раз казакі зьбілі Паўла да паўсьмерці і кінулі на беразе ракі. Павал прыйшоў у сябе, падпоўз да ракі, напіўся вады і паплёўся дадому. У дарозе ён харчаваўся толькі ягадамі і сыраежкамі.