Рыгор ня мог не захапіцца настроем прадвесны. Ён мо’ выразьней усіх, каго бачыў перад вачыма, адчуваў яе калыханьне. Ён востра адчуваў сваю вольнасьць, яшчэ нядаўна скутую тоўстымі сьценамі астроту, і сваю сувязь з акаляючым жыцьцём, нядаўна адрэзаны ад яго. Ідучы, ён аглядаў нізкія, старыя, часта пахіленыя хаткі, расчыненыя двары. У дробных вокнах адбівалася сонца і здавалася Рыгору, што і ў гэтых хатках так-жа вольна, весела і незалежна, як і на дварэ.
Незаўважна, разам з цугам фурманак, Рыгор уліўся ў рыначны вадакрут і пайшоў да крам. Чаго і што — ён сябе ня пытаўся і не задумоўваўся. Ішоў, разглядаў у бакі, цікаваў.
Сяляне таўхаліся, церлі яго кажухамі і халатамі, перапынялі і путалі, але ён не злаваўся.
Каля крамнага раду яго зацікавіла грамадка людзей. Усе з местачковай цікавасьцю абгаварвалі прылепленую на сьцяне абвестку.
Рыгор прашыўся наперад і прачытаў таксама.
Абвестка паведамляла пра беларускі спэктакль, які меў давацца наезнай трупай аматараў пад загадам Лучынскага. — «Будзе пастаўлена «Сватаньне» і «Па рэвізыі».
«Сватаньне», «Па рэвізіі», «беларускі спэктакль» было навіною для тых, хто таўхаўся перад абвесткаю, углядаўся ў чорныя высокія яе літары, па некалькі разоў сьлібізуючы дзеканьне.
Нейкі мешчанчук, у жукетцы з блішчастымі гузікамі і ў шапцы з машастовым аколыхам, круглатвары і рэзвы, нездаволена матаў галавою ды пацьвіліваўся з вымовы. Казаў, азіраючыся вакола, як-бы шукаючы спагады.
— Бе-а-ла-арускі-ы, па-дду-ама-аеш! Ххі-ахха-а! Хха-ах!
Будзе-э-э! Сваттаньне-э!
Адным вокам ён хітра падмігіваў сваім суседзям і нецярпліва крывіў губы, мяняючы выраз твару ад неспагады іншых.
— А паглядзець, усё-ж такі, цікава, — не згаджаўся сярэдніх гадоў мужчына, у кажусе, рыжавусы.
Яго спакойлівы тон асадзіў кпітлівага мешчанчука, які раптам азірнуўся на свайго апонэнта і зрабіў зьдзіўленую міну.
— А пэўна, паглядзець цікава, — дадаў трэці з тых, што стаялі перад абвесткаю.
Памалу, слова за словам паднялася спрэчная гутарка. Яна зьбірала ўсё большую ды большую грамаду. Вачавідкі гутарка дзяліла людзей на два станы, нязгодныя між сабою. Але можна
