стацца… Калі, вось, цябе, Рыгор, заарыштавалі, я проста занудзеўся… Хоць мы і разыходзіліся ў поглядах, аднак — то ў дробезях, а мэты нашы — роўныя… Няпраўда, мо’?
Рыгор ухмыльнуўся і гэтым заставіў Артура з Ганнаю павярнуцца да сябе, а Камара — настаражыцца.
— Ня згодзен? — запытаў Камар.
— Згодзен, але ня цалкам… Я прыпамінаю нашу сходку і вашу асьцярожлівасьць наконт забастоўкі, памятаеце? — адказаў Рыгор.
— Тады ты быў ня праў — здарэньні паказалі. Няхай, вось, Артур скажа.
— Гэта з якога боку судзіць, — падаў той.
— З усіх бакоў, таварышы…
Камар прайшоўся па пакоі, азадачаны Артуравым адказам.
— Ня з усіх хлопцы; дарэмна вы ўпіраецеся… Палезьлі-б напралом — было-б крыві па калені…
— Бяз гэтага не абыйсьціся… Болей крыві не пральлеш, чым яе вымагае вайна. А, між тым…
Камар задумаўся і некалькі памаўчаў.
— Часамі патрэбна і вайна, — уверана праказаў ён.
— Каму? — перанялі яго ў адзін голас Рыгор з Артурам.
— Ды хоць-бы нам, рабочым… Хто не глядзіць у сутнасьць рэчаў, той гэтага не разумее… Нямеччына з даўных імкнецца закабаліць Расію і гэтаму трэба зрабіць канец… Вайна апраўдваецца гістарычным і соцыяльным разьвіцьцём нашае краіны…
— Нават так?..
У Рыгоравым голасе задрыжэлі ноткі абурэньня. Ён моцна сьціснуў кулакі, пусьціў злосную міну па твары і падняўся з месца. Бачачы гэта, Ганна настарожліва сачыла за яго паваротамі.
Відаць было, што Камарова гутарка хапіла Рыгора за жывое.
— Дык вы па сьлядох нямецкіх соцыял-дэмократаў? І магчыма разам з іншымі маніфэставалі за вайну?
Вострасьць гэтых пытаньняў, рубам пастаўленых Камару, Рыгор ня лічыў надмернымі і недачаснымі і вызоўна чакаў на іх адказу.
— А, думаеш, нямецкія соцыял-дэмократы ня правы? Што-ж, браце, па-твойму, для рабочага не павінна быць дарагою яго радзіма? Яны ня кайзэра бароняць, а заваяваныя імі вольнасьці… Перамажы расійскае самадзяржаўе — тады ланцугі няволі патаў-
