патрэбна было-б ужыць яе пры вывучэньні зьмешчанай у трамваі кучкі людзей.
Рыгор пільна наглядаў і ўважліва слухаў гутарку, падобную на тлум. Магчыма, з гэтым і вылез-бы з трамваю, каб завярнуць на Пад’ячаскую, дзе жыла Ганна, і праз два крокі расьсеяць уражаньне, але раптам ускіпеў. Здаравенны, бочкаю пуза, якісьці, напэўна, буйны крамнік, нагальна перабіваючы агульную ўвагу, закрычаў: «Нямчура падкупіла жыдоўскую інтэлігенцыю і фабрычную басоту; нам трэба гэтыя плевелы выпаліць агнём». Некалькі жанчын спагадліва кіўнулі галавою. Болей — дабрадушліва ўсьміхнуліся. Хтосьці наперадзе гіронічна гукнуў: «Яшчэ выдумка!» А Рыгор са злосьці кінуў пузачу: «Вы пагромнымі лёзунгамі не адыграецеся!»
На Рыгора востра паглядзелі з усіх бакоў вагона. Пачулася некалькі пагражаючых выгукаў. Сярод іх Рыгор улавіў выразнае — «нямецкі агент». Сьледам двое якіхсьці асоб усхапіліся з месца і памкнуліся ў бок Рыгора. Што-б з гэтага выйшла, нельга сказаць, але Рыгор настаражыўся. Ён упорней паставіў ногі і сабраней настроіў узрок. «Толькі»… прамігнула ў яго галаве і абарвалася разам з агульнай увагай да ўсяго інцыдэнту.
З-за рогу Вядзенскай вуліцы хлынула раскіданая, як напалоханае стада, куча людзей. Трамвай спыніўся. Частка пасажыраў зьлезла. Праз адчыненыя дзьверы і вокны даняслося ў вагон дзесятак гукаў: «Шапкі далоў! Ура! Бо-ожэ-э, цара храні!» Было відаць, што гэта патрыотычная маніфэстацыя.
Рыгор убачыў, якім здаволеньнем засіяў твар трамвайнага таўсьцяка. І яму стала ня ўцерп сьмешна, калі гэты слонь замахаў праз акно капялюшом, вітаючы маніфэстантаў.
Сьледам, з натоўпу вылучыўся якісь чыноўнік і, падбегшы да бліжэйшага гледача, зьбіў з яго галавы нязьнятую шапку.
Рыгор мігам выскачыў з вагона і памкнуўся ў бок маніфэстацыі, але яго хтосьці схапіў за рукаў. Ён абярнуўся і ўгледзеў Рудольфа Шульца.
III
— КУ-У-ДЫ-І ТЫ? — запытаў Рудольф.
— А-ах!.. І надало-ж табе… — схамянуўшыся адказаў Рыгор. — Ці ты бачыў сцэну? Хуліганьнё-э!..
— Што-о, што вы сказалі? — перабіў Рыгора чыйсьці далёка не дружалюбны голас.
