стол. Усе яго думкі аддаваліся мацерынай споведзі, кожнае слова якое Рыгор лавіў з неаслабяваючай цікавасьцю. Ён нязымігутна глядзеў у мацерын твар, ужо стараваты, пажоўклы і зморшчаны, з адбіткам вялікага гора, прынятага ў жыцьці; сінія, сухія губы яе бясьсьціханьня варушыліся, а ўпалыя вочы час-ад-часу выточвалі буйныя, як каралі і як раса бліскучыя, сьлёзы.
Рыгору стала шкада мацеры. Але ён ведаў, што ня ў гэтым тая дапамога, якую ён можа зрабіць. Не ў адной мацеры была справа. Сілцы мелі чым пахваліцца з гэтага боку. Вялікі процант местачковых жылі паўбабылямі, перакідаючыся з хлеба на ваду. Бедната на кожным кроку сустракала сабе насьмешку з боку невялікай колькасьці знатных гаспадароў-дзедзічаў. Апошнія заўсёды адкрыта пацьвільваліся з падобных Стэпе беднякоў, на кожным кроку кідаючыся зьдзекам і пагардаю.
— Што-ж зробіш, маці, — супакойваў Рыгор, калі Стэпа, ад надыйшоўшай к горлу крыўды абарвала сваю аповесьць, — што-ж парадзіш, калі лёс ужо наш такі… Але ведай тое, маці, што нас многа-многа такіх… шмат больш, чымсь падобных Берагом… Прыдзе час, калі ўсё пераменіцца. Хто быў нічым — той стане ўсім… Як пяецца ў нашай дэмокрацкай песьні…
Сказаўшы гэта, Рыгор вылез з-за стала… Яму захацелася выйсьці на прастор, у поле, пабыць там аднаму…
«Ды і Зося скора пойдзе ў лес», — успомніў Рыгор і пачаў зьбірацца.
— Чаму-ж ты так мала еў?
— Досыць, маці, пад’еў.
— Куды-ж ты думаеш пайсьці, сынку?
— А вось думаю ў хвойнік прайсьціся. Хочацца крыху ў лесе пабыць, падзівіцца полем, — адказаў ён. Ды і што рабіць у мястэчку, а ў лесе хаця пасапу чыстым паветрам.
— А па-мойму, хай-бы ты лепі, Рыгорка, астаўся ў хаце ды спачыў. Вось можа хлопцы прыдуць… А ў лес ды ў поле яшчэ сумееш нахадзіцца, — папрабавала ўгаварыць яго Стэпа, поўная прагі глядзець і глядзець на сына, каб у волю нацешыцца ім…
— Ды я, ведаеце, і ня вельмі ўтомлен, каб спачываць; спачыць яшчэ сумею.
— Ну, воля твая.
Рыгор сабраўся і павярнуў у дзьверы.
