— Гэта цяпер, — не згадзіўся таварыш: — калі мы сядзімо тут вось, у гэтых сьценах… А выпусьці нас зараз-жа, у гэту вось хвіліну, з астрогу, як мы зноў паднімемся над жыцьцём… Рабочая кляса мае непераможную прагу да змаганьня. Ты думаеш, што сьвет канчаецца вось гэтым нашым станам, хоць-бы жыцьцём нашым?.. Справа, з-за якіх мы сядзімо тут, — гэта наш бальзам…
— Табато і то… гэтым мы жывём… а ўсё іншае…
Рыгор перарваў думку і вярнуўся да Наталі.
— І дзяўчына, што да мяне наведвалася сёньня, таксама жыве тым, каб як найбольш здабыць гэтага бальзаму… Ведаеш, сябра, што за дзяўчына! Мучылася за грамаду, цярпела і цяпер — хоць у агонь. Пасудзі сам — дашла ў астрог. А ў забастоўцы, думаеш, астанецца ззаду? Не на яе было! Заўсёды ўперадзе пойдзе.
— А дзе яна працуе?
— На заводзе «Праваднік». Чорнарабочая… Сірата, без бацькоў, пры бедным дзядзьку…
Рыгор перш мерыўся апісваць постаць Наталі, а пасьля хапіўся, перадумаў і рашыў, што гэта крыху сантымэнтальна.
Ззаду бліснула электрыка.
«Дзе-ж Наталя?»
А ў гэты час Наталя зьявілася на сход. Прышоўшы з Ермалаем трэцімі, яны доўга прачакалі другіх. Толькі аб адзінаццатай распачаўся сход і зацягнуўся на цэлых тры тадзіны з лішкам.
Ажно к палове трэцяй Наталя вярнулася дамоў. На дварэ днела; шэрае сьвятло прабівалася ў яе пакой праз шчыльную суравую хвіранку. Аставалася спаць да паложанага тэрміну каля чатырох гадзін, Наталя перш думала аддаць гэты тэрмін на пісаньне пісьма; ужо нават дастала з шуфлядкі паперу і конвэрт і пачала шукаць чарніла. Якраз яго не знашлося пад рукамі, і гэта паперашкодзіла ёй заняцца пісьмом. Тады яна разьдзелася і ўляглася спаць.
Перажыты дзень адбіўся на ёй цяжкай утомай. Наталя ў некалькі хвілін заснула моцным сном і не агледзелася, як дзядзіна пачала катурхаць а сёмай гадзіне раніцы. Адчуваючы недаспаласьць, яна звычайным чынам управілася ня болей, як хвілін у дваццаць, і бяз чвэрткі восьмай вышла з хаты.
