Старонка:Географія Эўропы Усходняя Эўропа.pdf/58

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

(Пералічы, якіх яшчэ ведаеш нашых птушак? Якія з іх жывуць у лесе? У якім? Якія ў полі? Якія па балотах, каля рэк, каля вёсак? Якіх рыб бачыў у нашых рэках і вазёрах? Якую рыбу ловяць рыбакі? Якіх ведаеш гадаў і вадаземных? Ці бачыў чарапаху? Якія яшчэ жывёлы табе вядомы? Якіх бачыў сустаўчатаногіх? Якія з іх лічацца шкоднымі, якія карыснымі?)

Люднасьць Беларусі складаецца перш за ўсё з беларусоў, да якіх належыць блізка што ўся маса сялянства, жыдоў па гарадох і мястэчках, палякоў, расійцаў і нязначнай прымешкі татараў, украінцаў (на поўдні), латышоў (на поўначы), літоўцаў (на паўночным захадзе) і іншых народаў.

Беларусы належаць да ўсходняй галіны славянскага племя і зьяўляюцца тубыльцамі нашага краю. У параўнаньні з маскоўцамі і ўкраінцамі яны зьяўляюцца найболей чыстымі славянамі.

Мова беларусоў зьмяшчае вельмі мала фінскіх і татарскіх слоў, дый паводле будовы свайго цела беларусы адразьняюцца ад маскоўцаў большай чыстатой славянскага тыпу. У беларускіх звычаях і поглядах захавалася значна болей даўнаславянскай старасьветчыны. Кожнае здарэньне ў жыцьці чалавека-радзіны, хрэсьбіны, вясельле, хаутуры; кожнае штогодняе сьвята — каляды, вялікдзень, радаўніца, тройца, Міколаў дзень, Юр'еў дзень, Купала, зажынкі, дажынкі і г. д. — усè гэта злучана з цэлым шэрагам рознастайных і цікавых старасьвецкіх звычаяў, абрадаў, песень. Надзвычайным багацьцем адзначаецца і беларуская мітолёгія, якая вельмі нагадвае старажытную мітолёгію даўных славян і сьведчыць аб багацьці народнай фантастыкі беларусоў. Па поглядах беларускага сялянства, па народных забабонах, шэптах і варажбе лягчэй за ўсё даведацца аб поглядах і жыцьці першых славянскіх пляменьняў у Эўропе. Вялікім багацьцем адзначаецца ўся беларуская народная поэзія, а беларуская народная лірыка ня мае роўных сабе сярод славянскіх лірык. Асьвета сярод беларусоу стаіць нізка, але і з гэтага боку беларусы ня ніжэй за маскоўцаў і ўкраінцаў. Беларускае пісьменства і беларускі друк старэй, чымся маскоўскія, але пад цяжарам чужаземнага панаваньня яны заняпалі і пачынаюць адраджацца толькі з ХІХ веку.

Да расійцаў на Беларусі належаць патомкі тых "чыноўнікаў", якіх накіраваў сюды расійскі ўрад у часы панаваньня ца