Старонка:Географія Эўропы Маскоўшчына, Украіна, Карпаты, Крым.pdf/66

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Паўднёвая Ўкраіна абымае нізіну між Украінскім гранітна-гнэйсавым грудом і паўночнымі ўзьбярэжжамі Азоўскага мора і Адэскай затокі Чорнага мора. Як і ў рэшце Украіны, павярхоўны пласт зямлі складаецца тут пераважна з лёзсу, пад якім хаваюцца паземныя адклады дауных мораў. Наагул кажучы, гэта гладкая раўніна, ледзь прыметна нахіленая на поўдзень. Каля мора сухаземе тут крута абрываецца прыступкай, пад якой застаецца толькі вузкая йстужка так званага пляжу, якую часамі заліваюць морскія хвалі. Лёэсавую паверхню Паўднёвай Украіны пераразаюць раўчакі, яры і рэчныя даліны, выцягнутыя пераважна з поўначы на поўдзень. Большая частка рэк пачынаецца на схілах старадаўнага Ўкраінскага груду і каля свайго ўпаданьня у мора утворвае пашыраныя вусьці-ліманы, якія аддзяляюцца ад мора пескавымі гакамі і маюць выгляд паўзморскіх вазёр з салонай або саланаватай вадой. Рэкі нясуць у ліманы шмат глею і пяску і пакрысе засыпаюць іх сваімі адкладамі. Такім спосабам шмат якія ліманы перавярнуліся на саляныя балоты, а ў некаторых такіх балотах гразь лічыцца вельмі карыснай для здароўя. Каля такіх ліманаў пабудаваліся лячэбныя месты-здароўніцы або курорты. Туды штогод зьяжджаецца шмат хворых (на рэўматус, на запаленьне нэрнаў і г. д.), яны тут купаюцца ў гразі і грэюцца пад гарачымі праменьнямі паўднёвага сонца. У некаторых ліманах вада такая салоная, што з яе што-год асядае на дно ліману пласт солі, якую здабываюць і вывозяць за межы краіны.