Старонка:Географія Эўропы Маскоўшчына, Украіна, Карпаты, Крым.pdf/59

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Правабярэжная Ўкраіна — ядро Ўкраіны, калыска Ўкраінскай дзяржавы і ўкраінскай культуры. Многалічныя гарадзішчы ды курганы раскіданы па усёй краіне і гавораць аб слаўнай мінуўшчыне гэтага краю.

Тут калісь асталяваліся тыя славянскія пляменьні, якія далі пачатак украінскаму народу; тут утварылася першая Украінская дзяржава — Кіеўскае вялікае княства, тут у лясох хаваўся ўкраінскі люд ад наступаў татар; тут утварылася слаўнае казацтва, якое ў ХVІІ в. здабыло незалежнасьць Украіны пад кіраўніцтвам гэтмана Хмяльніцкага.

У 1654 г. яшчэ пры Хмяльніцкім казацтва прызнала над Украінай уладу маскоўскага цара, які абяцаўся захаваць вольнасьці ўкраінскага народу і казацтва. У хуткім часе расійцы аднак зьменшылі правы Украіны, нават аддалі Правабочную Ўкраіну Польшчы, а ў левабочнай пачалі прыгнятаць украінцаў. Калі пасьля падзелаў Польшчы да Масквы адышла і Правабочная Украіна, дык Маскоўшчына была ужо такой магутнай, што не баялася неорганізаваных паўстаньняў. Украінскіх сялян расійцы аддалі пад прыгон паноў, украінскую мову ганьбілі і забаранялі. Толькі пасьля 1905 г. украінцы зноў пачалі кратацца, а пасьля рэволюцыі 1917 г. выявілася канешная патрэбнасьць утварэньня незалежнай Украіны. Апошняя расійскапольская вайна аднак падзяліла Ўкраіну, як і Беларусь, штучнай мяжой на дзьве часткі. Да Польшчы адышла ня толькі Заходняя Украіна, але яшчэ заходняя частка Валыні. Рэшта Правабочнай Украіны ўваходзіць у склад Украінскай Савецкай Coцыялістычнай Рэспублікі.

Як краіна чыста земляробская, Правабочная Ўкраіна адзначаецца перавагай вясковай люднасьці. Вёскі тутэйшыя складаюцца з белых хатакляпянак, якія раскіданы па вёсцы без парадку, а ня удоуж вуліц, як у нас. Паселішчы туляцца да рэк і яроў, асабліва на Падольскім плоскаўзвышшы, дзе на надападзелах вёскі сустракаюцца даволі рэдка. Гарадоў і мястэчак у Правабочнай Украіне многа, маюць яны звычайна па некалькі дзесяткаў тысяч насельнікаў, пераважна жыдоў, але адзначаюцца слабым разьвіцьцём прамысловасьці. Гэта аднастайныя, брудныя і пылныя месты, у якіх толькі ў час кірмашоў пачынаецца жыцьцë, гоман і клум, зьбіраецца народ і прывозіць з вёсак і з суседніх краін рознастайныя тавары.

Буйных гарадоў у краіне мала. Найвялікшы з іх — Кіеў (435 тыс. нас.) — ляжыць на Дняпры ніжэй сутокі яго з Дзясной, часткай на высокіх узгорках правага берагу, часткай на нізіне пад гэтымі ўзгоркамі, на так званым Падоле.

Уздымаючыся над шырокай магутнай ракой, Кіеў з сваімі старасьвецкімі царквамі, кляштарамі і саборамі, прыгожымі помнікамі, высокімі сучаснымі камяніцамі, садамі і бульварамі зьяўляецца адным з найпрыгажэйшых гарадоў Усходняй Эўропы.

Палажэньне Кіева вельмі выгоднае. Па Дняпры праз Кіеў з даўных часоў ішоў вялікі вадзяны шлях "з Вараг у Грэкі"; Дзясна зьяўляецца