Старонка:Географія Эўропы Маскоўшчына, Украіна, Карпаты, Крым.pdf/58

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Затое там асабліва ўраджайная чорназемная глеба. Нідзе чорназем не залягае такім грубым пластом, як на Падольскім плоскаўзвышшы. Зямля зусім не вымагае гною і дае надзвычайныя ўраджаі. Па некаторых месцах бязьзьменна што-год сеюць шаніцу, і толькі за многа гадоў можна прымеціць, што ўраджаі робяцца горшымі. Аруць зямлю цяжкім плугам, у які запрагаюць па некалькі пар валоў. У буйных маёнтках, якіх тут было шмат да рэволюцыі, сустракаюцца і паравыя плугі. Як і ў Заходняй Украіне, тут ня толькі заўсёды хапае збожжа для мясцовай люднасьці, але заусёды лішкі збожжа ў вялікай колькасьці вывозяцца за межы. Больш за ўсё сеюць пшаніцы-азімкі; на поўначы да яе далучаецца жыта; у ярыве пачэснае месца займае проса, на поўдні — кіяхі; бульбы сеюць многа толькі на поўначы, на межах з Беларусьсю. Каля сядзіб сяляне сеюць шмат табакі і канапель, значна болей, чым у нас на Белагусі. Па маёнтках і часткай па сялянскіх гаспадарках вялікія прасторы засяваюцца цукровымі буракамі. Сяляне сеюць гэту расьліну у невялікай колькасьці, а ўраджай прадаюць на цукраварні пры маёнтках; затое У маёнтках цукровыя буракі месцам даюць галоўны прыбытак і зьяўляюцца пайважнейшай расьлінай. Значную вагу мае баштанства, засеу гуркоў, гарбузоў, дынь і кавуноў. Каля вёсак сяляне саджаюць вішнёвыя ды сьліўныя садочкі, а па дварох часамі спатыкаюцца сады яблынь і йгруш, часамі па некалькі дзесяцін прасторай кожны. Любяць украінцы і пчалярства, але нізкі ровень асьветы перашкаджае сялянству сачыць за навінамі ў пчалярстве, і цяпер гэтая галіна сельскай гаспадаркі заняпала.

Без параўнаньня большую вагу мае гадоўля коняй і быдла, для польнай працы трымаюць слынных доўгарогіх вялікіх і здаровых украінскіх Балоў: на мяса гадуюць вельмі добрае чаркаскае быдла, якое адгэтуль вывозіцца як у Маскоўшчыну, гэтак і ў Заходнюю Эўропу. Калісь, яшчэ тады, як галоўным спосабам ральніцтва быў дзірванны спосаб (што гэта за спосаб?), па папары пасьвіліся найлепшыя авечкі з мяккай воўнай, але цяпер колькасьць авечак зьменшылася, а якасьць пагоршылася. Затое на сьвіньні краіна вельмі багата. Асабліва многа сьвіней на Валыні, дзе іх жывяць калудамі і пасьвяць па дубовых гаëх. Сала выпозіцца за межы ў яшчэ большай колькасьці, як з Беларусі. Многа вывозяць з краіны і продуктаў гадоўлі хатніх птушак: жывых і забітых курэй, гусей, пер'е, пух, яечкі. Наагул усе галіны сельскай гаспадаркі стаяць тут вельмі добра і даюць многа рэчаў для вывазу.

Затое апрацоўчая прамысловасьць накірована на пераапрацоўку выключна вясковых продуктаў. Найвялікшшуку вагу маюць цукраварні, якія задавальнялі цукрам, прынамсі да вайны, усю Маскоўшчыну і Беларусь ды яшчэ вывозілі цукер у Заходнюю Эўропу. Асабліва вялікія цукраварні існуюць у мястэчку Сьмела. Апрача таго тут многа буйных паравых млыноу, алеянь, бравароў і г. д.