Старонка:Географія Беларусі (1919).pdf/203

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

ён найбольш ад рэчнага гандлю: — гандлюе з Рыгаю аўсом, пянькою і лесам. Недалёка ад гораду здабываюць вапну.

З іншых мяйсцовасьцяў Бельскага пав. трэба ўспомніць пра в. Клёцавую, што ляжыць пры самай блізка мяжы Беларусі. Каля яе пачынаецца вялікая беларуская рака — Дняпро.

На поўначы павету ляжыць с. Тацева, дзе вучыў даўгі час у пачатковай школе вядомы пэдагог, прафэсар С. Рачынскі.

Беларусы жывуць і на поўнач ад Бельскага пав., ў паўднёвых частках Ржэўскага і Асташкаўскага паветаў Цьверскай губ. Тут беларуская мяжа даходзіць да р. Волгі і некалькі дзесяткаў вёрст ідзець уздоўж яе берагу.

Праз гэтыя абшары цячэ прыток р. Волгі — р. Малады Туд; ад яго і тамашніх беларусоў называюць Тудаўлянамі.

З прыроднага і гаспадарскага боку гэтыя абшары падобныя да сумежнага Бельскага павету. Аднак яны менш лясістыя і маюць гусьцейшую люднасьць, чым у Бельскім павеце.

На захадзе гэтых абшараў цячэ, сярод высокіх скалаў і дубавых лясоў, верхняя р. Дзьвіна. Берагі яе тут маюць шмат мінэральнага багацьця. У некалькі мяйсцох цякуць серна-зялезныя крыніцы, сярод скалаў знаходзяць дарагія каменьні: халцедон, сердолік, горны крышталь. Урэшце каля в. Адрыянопалю, над Дзьвіною, знайшлі ў пачатку XIX веку навет золата. Праўда, аказалася яго там мала.

Далей на ўсход, паміж Дзьвіною і Жукопаю (прыток Волгі) цягнуцца лясы і балоты, якімі тут пакрыты Волжска-Дзьвінскі вададзел. Лясы гэтыя вельмі багаты дзічынаю. Мяйсцовасьць мае гарысты выгляд.

Яшчэ далей, на паўднёвы ўсход, мяйсцовасьць робіцца раўнейшаю, лясы радзеюць і пачынаюцца абшары земляробскія. Тут як раз знаходзіцца значнае сяло Малады Туд, над рэчкай таго-ж іменьня — з 500 чал. люднасьці. Гэта вельмі старая мясьціна. У XIV веку беларуска-літоўскае войска пабудавала тут абаронны замак; руіны яго відны яшчэ і дагэтуль. Цяпер м. Туд вядома, як гандлёвы пункт: тут зьбіраецца аж 6 кірмашоў у год. У в. Акоўцах ёсьць царква з цудоўным абразам і „Сьвятою“ серністаю крыніцаю. Сюды зыходзіцца шмат багамольцаў.

Ржэва — стары (успамінаецца ў XI в.) горад над Волгаю. Вядзе значны гандаль лёнам і пянькою.