РАЗДЗЕЛ VI
Бабуня містэра Вопсля трымала вячэрнюю школу ў нашай вёсцы. Гэта была вельмі арыгінальная старая, меўшая звычай спаць кожны вечар у прысутнасці дзяцей, якія плацілі ёй па два пенсы ў тыдзень за права цешыцца гэтым навучальным відовішчам. Яна наймала невялікі домік, у якім містэр Вопсль займаў вышку, і мы, вучні, чулі звычайна, як ён дэкламаваў у сябе грозным і ўрачыстым голасам і час ад часу стукаў к нам у столь.
Апрача вышэйпамянёнай навучальнай установы, бабуня містэра Вопсля трымала ў тым-жа пакоі невялікую крамку з усялякімі таварамі. Яна не мела ніякага паняцця ні аб сваім тавары, ні аб яго цане; але ў крамцы, у адной са скрынак, ляжала маленькая зашмальцаваная запісная кніжка, якая служыла прэйскурантам, і з дапамогаю гэтага аракула Бідзі вяла ўсе гандлёвыя аперацыі. Бідзі была ўнучка бабуні містэра Вопсля. Прызнаюся, я ніколі не мог вырашыць, кім яна прыходзілася містэру Вопслю. Яна была сірата, як і я, і, як і я, выгадавана ўласнаручна. Найбольшую ўвагу звярталі на сябе — так прынамсі мне тады здавалася — яе канцовасці: валасы яе заўсёды мелі патрэбу ў грэбені, рукі — у мыле, а чаравікі — у дратве. Аднак гэтае апісанне патрабуе маленькай папраўкі. Па нядзелях яна ў царкву ішла вычышчаная і прыгладжаная. Дзякуючы часткова ўласным намаганням і яшчэ больш дзпамозе Бідзі, але ўжо ні ў якім разе не бабуні містэра Вопсля, я асіліў азбуку, чапляючыся на кожным кроку і спатыкаючыся на кожнай літары. Затым я трапіў у пераробку да гэтых разбойнікаў, дзевяці лічбаў, якія, здавалася, усякі вечар знарок пераапраналіся ў новыя касцюмы, каб я не мог іх пазнаць. Але нарэшце я сяк-так, вобмацкам, пачаў чытаць, пісаць і крыху лічыць.
Аднойчы ўвечары я сядзеў у сваім кутку ля каміна, з грыфельнаю дошкаю на каленях і пускаў у ход усе
