— Не, не забыць, — адказала Эстэла, — зусім не забыць, а, наадварот, ацаніць і запомніць… Хіба я была глухая да вашых навучанняў або няўважліва адносілася да вашых гутарак? Хіба вам удалося заўважыць, каб сюды (яна паклала руку на сэрца) прабралася хоць раз якое-небудзь з тых пачуццяў, якія вы старанна знішчалі ва мне?.. Будзьце справядлівы!..
— Вось гордасць! Непамерная гордасць! — прастагнала міс Гевішам, адкідаючы абодвума рукамі сівыя валасы.
— А хто ўнушыў мне яе? — адказала Эстэла. — Хто асыпаў мяне пахваламі, калі я рабіла поспехі ў гэтай навуцы?
— Але ты бессардэчная, бессардэчная!.. — прастагнала міс Гевішам.
— А хто навучыў мяне бессардэчнасці? — запярэчыла Эстэла. — Хто не знаходзіў пахвал маім поспехам?
— Але ты гордая і бессардэчная са мною! — ускрыкнула міс Гевішам, працягваючы рукі, — Эстэла!.. Эстэла!.. са мною?!.
Эстэла, зусім спакойная, паглядзела на яе з некаторым здзіўленнем і потым зноў пачала ўглядацца ў агонь.
— Ніяк не магу зразумець, — сказала яна, зноў падымаючы вочы пасля нядоўгай паўзы, — куды дзяецца ваша разважлівасць, калі я прыязджаю пабачыцца з вамі пасля доўгай разлукі. Я ні на хвіліну не забывала ні пра ваша гора, ні пра яго прычыны. Ніколі я не здраджвала вам, а тым больш вашым правілам. Ні разу я не выявіла слабасці, у якой можна было-б раскайвацца.
— Дык адплаціць любоўю за ўсю маю любоў — таксама слабасць па-твойму? — ускрыкнула міс Гевішам. — Але, што я… Вядома, вядома, для яе гэта слабасць…
— Я пачынаю разумець, — сказала пасля новай паузы Эстэла, як быццам разважаючы ўголас, — як
212
