Старонка:Беларускі правапіс (1943).pdf/13

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

Заўважыць напісаньне словаў: надта, кепска, раптам, шмат, нават, скрозь, мяккі.

Але прыйменьнікі і прыстаўкі, якія канчаюцца на б і д, як: аб, ад, пад, над, перад (прад), заўсёды пішуцца нязьменна незалежна ад таго, стаяць яны перад звонкімі ці глухімі зычнымі:

аб пень абсыпаць
ад хаты адхіліць
ад кнігі адскочыў
пад сьвята падкінуў
пад шапкаю падказаць
над табою надсыпаў
над сабою надсек
перад сваймі прадстаўнік

і г. д.

Правіла 15; Прыстаўкі, якія канчаюцца на з, як: з, без (бяз), уз, раз, цераз, перад глухімі зычнымі (к, п, с, т, х, ц, ч, ш) зьмяняюць з на с: скаціўся, скарыстаць, схадзіць, бясконца, беспрацоўны, усход, ускласьці, успомніў, расьціць, раскрыць, рассыпаць, расказаць, растаяць, цераспалосіца і г. д.

Але у гэтых прыстаўках з застаецца бяз зьмены:

1) перад звонкімі зычнымі: згарыць, згінуць, бездапаможны, бяздомны, узгадаваць, зжаліўся, зьбіў;

2) перад в, л, м, н, Р: зваліць, зважыць, злавіць, разламаць, разьмяць, узмацнець, зьняць, узрасьці, разрэзаць, зрабіць і г. д.

3) перад ётаванымі галоснымі е, я, ю: узьехаў, разьязджалі, разьюшаны.

4) Калі з, без (бяз) і цераз пішуцца асобна (прыйменьнікі), дык з на с не зьмяняецца: з хаты, бяз солі, бяз шапкі, цераз сад, цераз поле і г. д.

10. Правапіс д і т (дзеканьне і цеканьне).

Правіла 16. Зычныя д і т у беларускай мове бываюць толькі цьвярдыя: лёд, гарод, вада, другі, хата, халат, плот, бот і г. д.

Пры памякчэньні гэтых гукаў д пераходзіць у дз, а т у ц мяккія (дзь, ць).

лёд на лёдзе
вада у вадзе
гарод у гародзе
буду будзе
хата у хаце
халат у халаце
плот на плоце
бот у боце

і г. д.