шоў спакойна, як-бы даўно ведаў, што гэтак тут і павінна быць. Ён адно прыслухаўся пад акном ля хаты, пасьля ціха пастукаў пальцам у цёмную шыбу, пасьля падаўся да дзьвярэй. Замок трымаўся ў прабоях. Нікога ў хаце. Усё-адно як пеканула адразу што чалавека: гэтак шпарка падаўся ён з гэтага двара. Падаўся проста на вуліцу. Набыў адвагу, ці ўпэўніўся, што нікога тут больш не спаткае?
У каторую хату зайсьці пагаварыць з людзьмі, распытаць, чаму апусьцела сяліба?
Чуваць было як дзесьці конь жуе траву, як заплакала праз сон дзіцянё. Але чалавек пайшоў ужо проста да гасьцінцу: хмара закрыла неба, зусім чорная стала ноч і ня можна было ўпускаць часу, бо над лесам зноў цадзілася яснота. Чалавек даскочыў да гасьцінцу і роўную шырыню яго перайшоў як бачыш. Тады толькі азірнуўся: шэры гасьцінец быў роўны і на ім ясьней было, як на мокрых засевах навокал. Хутчэй на цёмную сьцежку! І ён увайшоў у каржакаваты хвойнічак. Але птушка крычала ня тут. Яна падавала свой голас не часьцей, як праз паўгадзіны кожны раз. Чалавек ведаў, што ў гэтым хвойніку, на другім толькі ўскрайку яго, стаіць старая хаціна, але заходзіць туды — дык трэба патраціць час, а ноч ідзе. І чалавек закрочыў проста ў лог, за якім, ведаў ён, пачынаецца вялікі лес. Ідучы, ён чуў як у гарадку на замкавай вежы вызваніла поўнач. Тады ён яшчэ больш паддаў ходу.
Але прайшоўшы крыху, ён памеркаваў наконт кірунку і разьлегласьці і пачаў даваць кругу — выходзіў на сьцежку паўз хвойнік, каб пасьля падацца адтуль да лесу балотам: ён ведаў тут усе ходы. Гэтакім парадкам ён падышоў да цёмнае хаты на ўзьлеску. Агню там ня было. Ён асьцярожна пастукаў у акно. Спачатку ніхто не адказаў, а пасьля ціхім голасам:
— Хто там?
— Гэта я, Чуйкаў Рыгор.
І Марылька кінулася адчыніць дзьверы.
— Я доўга ня буду. Я адно па дарозе зайшоў даведацца пра вас, каб расказаць дзядзьку Леапольду… Нешта на гасьцінцы пацішэла. Я можа з гадзіну быў ля яго і на ім усё пуста.
— Дзе-ж ты быў?
— У гарадку.
— Чаго?