Сярэднім арытмэтычным або арытматычнаю сярэдзінаю некалькіх лікаў наз. дзель, адтрыманая ад дзяленьня зьлічва дадзеных лікаў на лік іх арытм. сярэдзіна 5, 6, 7, 8, 9 = =7.
Гэомэтрычная прапорцыя.
246.Геомэтрычнаю прапорцыяю наз. роўнасьць дзьвёх гэомэтрычных адносін 6 : 3 = 8 : 4; 6/3 = 8/4.
247.Лікі, складаючыя гэомэтрычную прапорцыю, наз. складамі яе; пярэдні склад першых адносін і наступны другіх наз. канцавымі, а наступны склад першых і пярэдні другіх — сярэднімі.
248.Асноўная асаблівасьць гэомэтрычнае прапорцыі ёсьць у тым, што множыва канцавых роўна множыву сярэдніх яе складоў.
Каб давесьці гэта, возьмем прапорцыю а : b = с : d і напішам яе ў выглядзе дзьвёх роўных дробязяў: .
Памножыўшы абедзьве дробязі на множыва іх назоўнікаў, г. зн. на b · d, адтрымаем:
.
Скараціўшы першую дробязь на b, а другую на d, адтрымаем: a · d=c · b. 3 роўнасьці двох множываў, складзеных кожнае з двох множнікаў, можна ўкласьці прапорцыю, у каторай множнікі аднаго множыва будуць яе канцавымі складамі, а множнікі другога множыва — сярэднімі (3 · 8 = 4 · 6, можам укласьці з іх такую прапорцыю: 8 : 4 = 6 : 3).
Лікі, з каторых можна скласьці геомэтрычную прапорцыю, наз. прапарцыянальнымі.
249.Невядомы канцавы склад гэомэтрычнае прапорцыі роўны множыву сярэдніх, падзеленаму на вядомы канцавы x : 3 = 12 : 2, адкуль x = = 18.
250.Невядомы сярэдні склад гэомэтрычнае прапорцыі роўны множыву канцавых, падзеленаму на вядомы сярэдні 20 : x = 12 : 3, адкуль x = = 5.
