Сказки и разсказы бѣлоруссовъ-полѣшуковъ (1911)/10
| ← 9. Кузьма́ | 10. Бэч рыж Беларуская народная казка 1911 год |
11. Бу́сел → |
Прапануем да спампаваньня!
10. Бэч рыж.
Жыў сабѣ́ адзи́н баґа́ты чалавѣ́к. Не то ўжэ́, каб ẻн быў ве́льми старэ́нны, або́ працави́ты, але́ ему́ ва ўсё́м шанцава́ло. Ча́сто сусѣ́дзи каза́ли, што ма́быць ему́ не́чысць памаґа́е; да, пе́ўне, што е́н з нечы́стым зна́ўса. Быў у тǒм селѣ́ старэ́нны й ку сему́ зда́тны чалавѣ́к, але́ таки́ бѣ́дны, што ча́сам и хлѣ́ба не ма́ў. Не быў ẻн ни ґульта́й, ни пья́ница, але́ штось ему́ не шанцава́ло, а мо́жэ ґэ́то ё́н ужэ́ таки́ неща́сны ўрадзи́ўса. От пашо́ў раз, бѣ́дны на заґуме́чэ; тра́пиласо ему́ ици́ кале́ ґумна́ баґа́таґо. Тǒлько е́н параўня́ўса з ґумно́м, ба́чыць, аж баґа́ты абсма́львае ў сваё́м ґумнѣ́ паўцѣ́не: падпа́лиць зу́бленкаю пад са́мым стро́пам, а як аґо́нь разґары́тца, та баґа́ч тǒлько ка́жэ: „бэч рыж!“ Гары́ць сабѣ́ ци́хенько паўцѣ́не, а сало́ма хаць-бы што — от як у вадзѣ́. Абсмали́ў баґа́ч у ґумнѣ́ ўсе́ паўцѣ́не, заткну́ў зу́бленку ў сто́ўп, да й пашо́ў сабѣ́ ў ха́ту. Даґарэ́ла зу́бленка да са́маѣ сало́мы да й пату́хла. Ба́чыць бѣ́дны, што баґа́таґо аґо́нь слу́хае, пашǒў и ẻн у свае́ ґумно́ й дава́й апа́льваць павуцѣ́не. Тǒльки ẻн падаткну́ў зу́бленку, як заґары́тца страха́; крыча́ў ẻн, крыча́ў „бэч рыж!“ — ничо́ґо не зро́биц, — аґо́нь не слу́хае. Нараби́ў ё́н кры́ку, збѣ́ґласо ўсе́ село́, але́ што ни раби́ли, — зґарѣ́ло ґумно́ бѣ́днаґо, ўсе́ ро́ўно, як еґо́ языко́м злиза́ло. Беду́е бѣ́дны чалавѣ́к, нема́ за што́ рук заця́ць. Прышо́ў ё́н к баґа́таму да й пыта́е: „скажы́ ты, братко́, чаму́ цебе́ аґо́нь слу́хае?“ — Гэ́то мнѣ, — ка́жэ, — так шанцу́е, а вѣ́дамо, кали́ шанцу́е, та й у ла́пцях танцу́е. Ма́быць мая́ така́я до́ля, што, штоб я ни зраби́ў, та ўсе́ бу́дзе до́брэ. От раз быў баґа́ты ў по́ли, ба́чыць, аж ґары́ць их село́. Усѣ́ ки́нулиса тушы́ць по́жар, альбо́ ратава́ць свае́ баґа́тство. Пабѣ́ґ и бѣ́дны чалавѣ́к, а баґа́ты аста́ўса. — Чаґо́ я, — ка́жэ, — пайду́ ратава́ць, мо́о ў ґэ́тум мае́ ща́сце. — Зґарѣ́ло село́. Пачали́ лю́дзи пераґрє́баць по́пел. Гледзи́ць баґа́ты, аж там, ґдзѣ́ была́ еґо́ ха́та, зо́лато слило́со: кусо́к, мо́о ху́нтаў дзе́сяць. — От, — ка́жэ, — мнѣ́ й по́жар шанцу́е, ґэ́то така́я мая́ до́ля. — И зажы́ў баґа́ты з таѣ́ пары́ ащэ́ лѣ́пш, як уперǒд, а бѣ́дны бѣ́дным так и аста́ўса.
Пересказалъ Данило Кулешъ.
Дер. Чудинъ.