Крывіч (часопіс)/1923/5/Старабеларуская калядка

Старабеларуская калядка Артыкул, калядка Аўтар: Вацлаў Ластоўскі канец XVIII стагодзьдзя, 1923 год Крыніца: Часопіс «Крывіч», № 4, верасень-кастрычнік 1923 г., б. 34-35

Іншыя публікацыі гэтага твора: У Бэтлееме, убогім доме…

Прапануем да спампаваньня!

ЮРЫ ВЕРАШЧАКА.

Старабеларуская калядка.

У часе выстаўкі беларускага друку у Коўне (25-28. III. 23) канонік Пропаляніс падараваў мне уніяцкі служэбнік, друкаваны у Супрасьлі ў 1726 годзе, а апраўлены ў Вітабшчыне, аб чым сьведчыць надпісь, на белай карціне, перад загалоўкам, гэткага зьместу: Ten Mszał jest oprawiony Roku 1790 M-sa Febr. Dnia 14. lest oprawiony przez aktytorow Cerkwi Pierewoskiej^[1] y zapłacony Złtt. polskich 6, Dico 6. Заглянуўшы пад скуру аправы я заўважыў, што папка склеяна з паперы разлінаванай да нот. Размачыўшы ў вадзе гэту папку я знашоў у ей, акром нот, яшчэ тэкст каляднай песьні, пісанай лацінскімі літарамі. Маючы на мэце даць пазьней падробнае апісаньне песні і літэральны перадрук яе з клішой з арыгіналу, тым часам даю ў транскрыпцыі на рускія літары, паводле сучаснай беларускай пісоўні, ня зьмяняючы слоў тэксту. На маю думку гэта калядка ёсць одпіс з беларускай кантычкі друкаванай у Полацку ў канцы XVIII ст. Гл. Карскі „Бѣлоруссы“ (Т. III, IV). Тэкст такі:

У Бэтлееме, убогім доме,
У Іесіовым і Давідовым,
Стварыцель ніне ляжыць на сене;
Вол і асьляця грэюць дзіцяця,
Анёлы з неба ўсім даюць знаці,
Каб шлі пасполу Бога вітаці.
Самай паўночнай глухай гадзіны
Першы пастыры беглі к яськіні
Кузьма з Дземьянам, прад Хрыстом панам,
Пад самым дахам сталі са страхам.
Першы Мікіта рад Бога віта
Пры ясьлях стаўшы, кучомку зьняўшы.
Саўка з Яхімам, сваім братымам,
Скора прысьпелі зара запелі.
Карусь з Тарасам гудзелі басам,
Бутрымка з Кантам пішчаць дышкантам.
Дзямід з Данілам загралі міла,
Барыс з Пратэсам сьпяшалі лесам,
Міхайла долам сьпяшаў з Антонаў,
Грысь з Маланьнёю гналі ральлёю.
Раман з Ігнатам, са сваім братам,
Плылі тудою Эўфрат ракою.
Ярэмка з Косьцям быў першым госцьям
Сядзеў ў куточку на палазочку,
Цяртуху нюхаў музыкі слухаў.
Назар з Карною, прад храміною,
Цераз канаўку паклалі кладку
Рупнай душою з рэзнай ступою.
Аўдзей паловы прынёс аслові,
Гаўрыла ў вечку бычаці сечку.
Зьвечна падданы усе Іваны
Рубяць масточак цераз паточак.
У той час рыбакі нуцілі ракі,
Ўсе па плаціцы далі Ўладыцы.
Ярмей з Гапонам валы з прыпонам,
Енас з Юргасам з пушчаў Літвіны
Нясьлі Хрыстові з салам бацьвіны.
Хімка с Агапкай, дзьве маладзіцы,
Ў дар Хрысту далі коўш галавіцы.
Астап з Макрэям, трэцім Нупрэям
Цяглі барана да Хрыста пана.
Піліп з Макарам са свойскім дарам,
З нівы радзімай, імі любімай,
Два хлябы ўзялі Богу падалі.
Малады й стары усе пекары
Разам з арачы нясьлі калачы.
Знахарка Дося сьпякла парося
Пакуль дасьпела, сама ўсё зьела.
З радасьці оны чарнцы паклоны
Ныне злажыці к Богу бяжыця,
І вы, чарнічкі, у чаравічкі
Абуйця ногі з радасьці многі.
Вы небажаты, малы хлапчаты
Сьпяшайця к Богу ў стайню убогу.
Кушнары з футура вя дрэце кутра,
Краўцы прастаньце скраўкі хава
Сам Бог работу рачыць Вам даці.
Кавалі гвозьдзі зрабеце з копу
Абы абіці тую там шопу.
Гантары гонтаў і лат дадайце,
Сталяры дзьверы хутка гатуйце,
А вы, слясары, іх прырыхтуйце,
Усе шныцары, купна з маляры,
Да тае шопы робце аўтары.
Шкляры балоны, да шопы оны,
Папрыпраўляйце, чэсьць Богу дайце.
А вы, стальмахі, робце лектыкі
Для прадвечнога Бога Ўладыкі.
А вы музыкі скрыпкі вазьмеце
І Бога Спаса развесялеце.
Рымары узды і хамуціны
Прывезьлі ў дары Божый дзяціне.
Вяльможы паны, Грэкі, Рымляны
Чэсна ўхадзілі дары лажылі,
Дай-жа, о Божа, ўсім Цябе знаці
І на нябёсах блізь Цябе стаці.

Зноскі

1. Казімір, сын Ягайлы, В. Кн. Літвы, у памяць выратаваньня сваей жаны ад утапленьня,—20 ліпня, у дзень Пр. Ільлі,—пабудаваў у Беларусі некалькі праваслаўных цэркваў, між іншым у Вітабску, Вяліжы і Бешанкавічах, надаўшы ім у вечнае карыстаньне перавозы. (Віт. Стар Т. V ч. I стр. XXXI). Гэты цэркві насілі названьне „перавозскіх“