Коннік без галавы (1941)/LXX

← Раздзел LXIX

Коннік без галавы. Раздзел LXX Раман Аўтар: Томас Майн Рыд 1941 год Арыгінальная назва: The Headless Horseman (1865) Пераклад: Уладзімір Ляўданскі

Раздзел LXXI →

Прапануем да спампаваньня!

Раздзел LXX

НАСТАЎЛЕННЕ ЗЕБУ

Стары паляўнічы не любіў нічога рабіць наспех. Нават яго манера выпіваць не з‘яўлялася выключэннем. Ён, не спяшаючыся, смакаваў сваё віскі, хоць часу нельга было траціць.

Крэолка, згараючы ад нецярплівасці, не стала чакаць, пакуль ён сам загаворыць.

— Скажыце, дарагі Зеб, — сказала яна пасля таго, як адаслала служанку, — чаму арыштавалі гэтага мексіканца — Мігуэля Дыяза, я хачу сказаць. Мне здаецца, што я сёе-тое аб ім ведаю.

— Не вы адна, міс Луіза, — многія ведаюць пра штукі гэтага нягодніка. Ваш брат… Але аб гэтым пакуль што не будзем гаварыць. Тое, што Зеб ведае або моцна падазрае, гэта, што Мігуэль Дыяз меў адносіны да… Вы разумееце, аб чым я гавару?

— Прадаўжайце, містэр Стумп.

— Справа ў наступным. Пасля таго, як мы вярнуліся з Аламо, хутка з‘явіліся і хлопцы, якія ездзілі ў пагоню за індзейцамі. Вы аб гэтым, вядома, чулі. Прылады маскарада, знойдзеныя ў дупле дрэва, ясна даказваюць, што тыя, каго мы бачылі над абрывам, былі белымі. Я і сам аб гэтым падумаў, калі знайшоў у халупе карты.

— Значыць, гэта былі тыя самыя, якія ўночы ўварваліся ў хакале, тыя самыя, якіх бачыў Фелім?

— Без сумнення. Гэта тыя самыя мексіканцы.

— Якія ў вас падставы думаць, што яны мексіканцы?

— Вельмі вялікія. Я сам пераканаўся ў гэтым. Я прасачыў, куды схаваўся кожны з гэтай банды.

Маладая крэолка больш не задавала пытанняў. Яна стаяла, з напружанай увагай чакаючы прадаўжэння расказу.

— Бачыце, міс Луіза, карты, а таксама некаторыя іх словы, якія гальвеец паўтарыў мне, далі мне зразумець, што гэтыя людзі — мексіканцы. Пераканаўшыся ў гэтым, мне няцяжка было прыблізна здагадацца, адкуль яны маглі з‘явіцца. Я дастаткова добра ведаю мясцовых мексіканцаў, каб па атрыманых апісаннях пазнаць кожнага з чацвёркі. Апрача таго, аднаму з іх я паставіў сваю метку.

— Вашу метку!

— Памятаеце мой стрэл? Я пусціў у яго кулю з дзвярэй халупы.

— Я бачыла, як вы спусцілі курок, але ў каго вы стралялі, я не заўважыла.

— Дык вось, міс Луіза, стары Стумп рэдка спускае курок без таго, каб не праліць крыві. Я ведаў, што я папаў у гэтага нягодніка. Страляць давялося здалёку, і кулю крыху аднесла ўбок, але я быў упэўнен, што яна яго зачапіла. Я бачыў, як яго скурчыла ад болю, і падумаў пры гэтым: «калі толькі ў гэтай скуры не прабіта дзіркі, то я гатоў памяняцца з ім сваёй». Пасля гэтага вярнуліся нашы малайцы і расказалі нам пра белых, а не пра чырвонаскурых. Я вельмі добра ведаў, хто былі гэтыя індзейцы, і кожную хвіліну мог-бы злавіць іх, але я гэтага не зрабіў.

— Чаму-ж, містэр Стумп? Ды магчыма гэта тыя самыя людзі, якія забілі майго беднага брата…

— Вось іменна таму я іх пакуль і не чапаў. Была яшчэ і іншая прычына. Мне не хацелася адыходзіць далёка ад форта — я баяўся, каб чаго не здарылася ў часе маёй адсутнасці. Вы разумееце? Ды апрача ўсяго, я лічыў, што яшчэ рана было даводзіць справу да канца. Мне хацелася зрабіць гэта без промаху. Такім чынам, я дачакаўся звароту стралкоў і тады мог спакойна пакінуць містэра Морыса пад надзейнай аховай. Толькі пасля гэтага я асядлаў сваю старую кабылу, і мы адправіліся да месца, дзе гэтыя малайцы схавалі прылады свайго маскарада. Я лёгка знайшоў гэта месца па расказах нашых хлапцоў. Не дзіва, што яны не маглі ўстанавіць і паловы таго, што патрэбна, — іх-жа вёў гэты жаўтароты Спэнглер. І мне самому давялося шукаць усё астатняе. Я не памыліўся ў разліках. Любы дурань, які калі-небудзь быў у прэрыі, мог-бы знайсці сляды гэтых фальшывых каманчаў. Любы купец змог-бы прасачыць іх па прэрыі. Аднак, ні містэр Спэнглер, ні астатнія гэтага не здолелі зрабіць. Я жартуючы ўсё праверыў, не гледзячы на тое, што сляды былі вельмі затаптаны коньмі гэтых «спрактыкаваных» следапытаў.

— А пасля гэтага?

— Пасля гэтага я размаўляў з маёрам. Праз поўгадзіны чатыры малойчыкі апынуліся за кратамі турмы. Верхавода схапілі першым, інакш-бы ён мог улізнуць. Я не памыліўся адносна таго, што пакінуў на містэры Мігуэлі Дыязе сваю метку.

— Значыць, гэта ён? — мімаволі сарвалася ў Луізы. Вельмі дзіўна. Я бачыла яго на паляне сярод зараснікаў нашага ўзгорка. А жанчына-мексіканка — Ісідора? Ах! Тут захоўваецца нейкая таямніца! Скажыце мне, дарагі Зеб, — запытала Луіза, падыходзячы бліжэй да паляўнічага, — гэта жанчына-мексіканка… я хачу сказаць, якая… якая была там, ці часта яна бывала ў яго?

— Пра каго вы пытаеце, міс Луіза?

— Хіба вы не разумееце, Зеб? Я пытаюся пра містэра Джэральда.

— Можа і часта, а можа і не — ні тое, ні другое мне не вядома. Я-ж і сам рэдка там бываў. Я палюю звычайна не ў тых месцах. Толькі іншы раз, бывала, забрыду туды дзеля цікаўнасці. Калі вы пытаеце пра маю думку, то я думаю, што гэта дзяўчына ніколі раней там не была. Прынамсі, я аб гэтым нічога не чуў. А Фелім ужо напэўна прагаварыўся-б. Я чуў толькі пра адну асобу жаночага полу, якая прыязджала ў госці ў гэтую халупку.

— Хто? — хутка запытала крэолка і адразу-ж пашкадавала аб гэтым. Яркі румянец выступіў у яе на шчоках, калі яна ўважыла многазначны позірк Зеба. — Але гэта няважна, — прадаўжала яна, не чакаючы адказу. — Такім чынам, Зеб, вы думаеце, што гэтыя людзі, гэтыя мексіканцы, замешаны ў забойстве брата?

— Калі хочаце ведаць праўду, то я проста не ведаю, што думаць. У прэрыях яшчэ ніколі не было такога таямнічага здарэння. Часам мне здаецца, што гэта работа мексіканцаў. Іншы-ж раз мне здаецца, што ў гэтай справе дзейнічаў хтосьці іншы. Я не буду пакуль гаварыць вам, хто іменна.

— Але-ж не ён, Зеб, не ён?

— Не, гэта не мустангер. Не гледзячы на тое, што вельмі многае гаворыць супроць яго, я ні хвіліны не сумняваюся ў яго невінаватасці.

— Але як гэта даказаць? Кажуць, што ўсе доказы супроць яго. І ніхто не хоча сказаць ні слова ў яго абарону.

— Гэта не зусім так. Мне яшчэ не ўдалося як след высветліць гэтую справу — нехапала для гэтага часу. Але цяпер у мяне ёсць гэтая магчымасць, і я яе скарыстаю неадкладна. Прэрыя — гэта вялікая кніга, міс Пойндэкстэр, цікавая вялікая кніга, трэба толькі ўмець чытаць па ёй. Хоць Зеб Стумп і не вельмі вялікі вучоны ў іншых адносінах, але гэтую надзвычайную мудрасць ён зразумеў добра. Там, магчыма, удасца знайсці сведчанні ў яго карысць. Мой стары настаўнік сцвярджаў, што іншы раз і каменні гавораць.

— Вы думаеце, што зможаце знайсці сляды злачынства?

— Трэба будзе з‘ездзіць і добра ўсё абследаваць. Асабліва мяне цікавіць тое месца, дзе я бачыў маладога ірландца ў кіпцюрах ягуара. Варта было-б адправіцца туды яшчэ раней, але ў мяне не было гэтай магчымасці. Шчасце, што за гэты час не было дажджу, і нават сляды тыднёвай даўнасці можна будзе без цяжкасці прачытаць. Вядома, без навыку ў іх не разбярэшся. Ну, а цяпер час ехаць, міс Луіза. Я забег да вас на хвіліначку, каб расказаць, што робіцца ў форце. Нельга траціць часу. Мяне пусцілі сёння раніцой на спатканне да зняволенага. Яго стан здароўя значна лепшы, розум пачаў праясняцца; рэгулятары дамагаюцца, каб суд назначылі як мага хутчэй. Магчыма, гэта адбудзецца на працягу якіх-небудзь трох дзён. Мне неабходна вярнуцца да пачатку суда.

— Ідзіце, Зеб, усім сэрцам жадаю поспеху ў вашай добрай справе. Вяртайцеся з доказамі яго невінаватасці. Гэта для мяне даражэй самога жыцця. І я ніколі, ніколі не забуду вашай ласкі!