Коннік без галавы (1941)/L

← Раздзел XLIX

Коннік без галавы. Раздзел L Раман Аўтар: Томас Майн Рыд 1941 год Арыгінальная назва: The Headless Horseman (1865) Пераклад: Уладзімір Ляўданскі

Раздзел LI →

Прапануем да спампаваньня!

Раздзел L

СХВАТКА З КАЙОТАМІ

Ліловыя цені цехаскага змроку ўжо спусціліся на зямлю, калі чалавеку, які прайшоў пакутлівы шлях праз калючыя зараснікі, нарэшце ўдалося дасягнуць крыніцы.

Прагнаўшы смагу, ён расцягнуўся на траве.

Нага балела, але не вельмі моцна. Аб будучыні ранены цяпер не думаў — перашкаджала стомленасць. Каршуны паляцелі на начлег. Халаднаваты ветрык, які хістаў ажурнае лісце акацый, убаюкваюча падзейнічаў на яго, і пакутнік хутка заснуў.

Але нядоўга яму давялося спаць. Раны зноў далі сябе адчуць, — ён прачнуўся.

Ён не баяўся палахлівага воўка прэрый, які нападае толькі на мёртвых. Ён не думаў, што смерць блізка.

Ноч здалася пакутніку страшэнна доўгай, і цяжка было дачакацца золаку. Раніца прышла, нарэшце, але і яна не была радаснай. Разам з ёю зноў з‘явіліся чорныя птушкі. Над ім, пры сонечным святле новага дня, зноў павіслі цёмныя цені каршуноў. Голад даваў сябе адчуваць. Трэба шукаць ежу.

Недалёка рос арэшнік. На яго галінках былі арэхі, але віселі яны высока — футаў шэсць над зямлёю.

Раненаму ўдалося дапаўзці да дрэва, хоць гэта прычыняла страшэнныя пакуты. Сваім кастылём ён збіў некалькі арэхаў і паснедаў імі.

Што-ж рабіць далей?

Пайсці адсюль было немагчыма. Найменшы рух прычыняў нясцерпны боль. Няшчасны амаль не верыў у магчымасць дапамогі ад чалавека. Ён-жа крычаў да хрыпаты, і ніхто не пачуў яго. І, не гледзячы на гэта, час ад часу ўсё-такі разлягаўся яго глухі крык. Гэта былі слабыя пробліскі надзеі, якая змагаецца з роспаччу.

Выбару не было. Трэба аставацца на месцы. Прышоўшы да гэтага заключэння, ранены спакойна расцягнуўся на траве і рашыў цярпець, наколькі гэта было магчыма.

Час ад часу ў яго вырываліся стогны. Зусім змучаны болем, ён ужо не заўважаў, што робіцца навокал. Чорныя каршуны па-ранейшаму кружыліся над ім. Але ён прывык ужо да гэтага і не звяртаў увагі нават тады, калі некаторыя з іх спўскаліся так нізка, што ўзмахі іх крылляў амаль дакраналіся да яго галавы.

Але што гэта? Яшчэ нейкія гукі.

Пачуўся тупат маленькіх ног па пясчаным беразе крынічкі. Ён суправаджаўся перарывістым дыханнем. Ранены азірнуўся, каб даведацца, у чым справа.

«А, гэта толькі кайоты», — падумаў ён, убачыўшы цэлы табун драпежнікаў, якія снавалі ўзад і ўперад па беразе.

Да гэтага часу ён не адчуваў страху; толькі агіду выклікалі ў ім гэтыя баязлівыя жывёлы.

Звычайна кайоты не нападаюць на чалавека; але варта ім толькі адчуць, што чалавек слабы і не можа абараняцца, як яны робяцца дзёрзкімі.

Пакутнік быў паранены шыпамі кактуса, і з яго цякла кроў.

Кайоты адчулі кроў; гэты пах раздражняў іх. Чалавек не сумняваўся, што яны абралі яго сваёй афярай.

У раненага не было іншай зброі, апрача паляўнічага нажа, які, на шчасце, астаўся ў яго за поясам. Яго стрэльба і рэвальвер, прывязаныя да сядла, асталіся на кані. Ранены выцягнуў нож і, апіраючыся на правае калена, падрыхтаваўся да абароны.

Хвіліна прамаруджання — і ўжо было-б позна.

Ахопленыя прагнасцю, узрушаныя да крайнасці пахам крыві, кайоты кінуліся на афяру. Шэсцера з іх адначасова ўпіліся зубамі ў яго рукі, ногі і тулава.

Напружваючы ўсе свае сілы, абараняючыся нажом, хворы адагнаў кайотаў. Адзін або два былі ранены і з дзікім выццём пачалі ўцякаць. Барацьба зрабілася страшэннай, смяротнай. Некалькі жывёл было забіта. Але лёс загінуўшых не спыніў іншых. Яны прадаўжалі атаку, здавалася, з яшчэ большай лютасцю. Становішча рабілася безнадзейным. Кайоты лезлі адзін на другога, каб учапіцца ў афяру. Ранены размахваў нажом, але рукі яго слаблі, удары нажа ўсё радзей дасягалі мэты. Хворы кожную хвіліну траціў сілы. Смерць глядзела яму ў вочы.

І ў гэтую хвіліну безнадзейнасці ранены яшчэ раз моцна крыкнуў. Дзіўна, гэта не быў крык роспачы: крык радасці вырваўся ў яго. І яшчэ больш дзіўна тое, што пры гэтым гуку кайоты спынілі свой напад. Надышоў перапынак у гэтай страшэннай схватцы. На хвіліну запанавала цішыня.

Пачуўся тупат каня, суправаджаемы гучным брэхам сабакі.

Ранены прадаўжаў крычаць, заклікаючы на дапамогу. Конь, здавалася, быў зусім блізка. Коннік не мог не чуць яго просьбы. Але адказу не было. Коннік праехаў міма. Удары капытоў чуліся менш выразна. Няшчасным зноў заўладала роспач.

У той-жа час асмялеўшыя драпежнікі зноў рынуліся ў атаку.

Зноў пачалася барацьба. Абяссілены чалавек лічыў сябе прыгавораным да пагібелі і прадаўжаў абараняцца толькі з пачуцця роспачы.

І раптам барацьба зноў спынілася. На гэты раз з‘явіўся абаронца і сваёй прысутнасцю ўнушыў бадзёрасць і новыя надзеі няшчаснаму.

Коннік не адазваўся на ўпрашэнні, але сабака дапамог. Вялізны алені сабака накіроўваўся да месца бітвы. Імклівым прыжком з моцным брэхам, рынуўся ён праз зараснікі.

— Дружа! Якое шчасце! Дружа!

Брэх спыніўся, калі сабака выбраўся з гушчару. З адкрытай пашчай кінуўся ён на кайотаў, якія пачалі ўжо ў сполаху адступаць. Момант — і адзін у яго зубах. Ён трэпле воўка нібы пацука. Яшчэ момант — кідае воўка на зямлю з перагрызеным горлам.

Другога пасцігнуў такі самы лёс. Трэцяй афяры не было, — перапалоханыя сабраты загінуўшых, падціснуўшы хвасты, пусціліся наўцёкі з сумным выццём. Усе да аднаго зніклі ў густых зарасніках.

Змучаны чалавек ужо больш не бачыў нічога. Яго сілы прышлі к канцу. Ён толькі працягнуў руку, з усмешкай абняў свайго выратоўцу і, прашаптаўшы нешта, страціў прытомнасць.

* * *

Непрытомнасць прадаўжалася нядоўга. Ранены зноў апрытомнеў і, абапёршыся на локаць, запытальна азірнуўся навокал.

Жудасна было глядзець на месца, дзе адбылася крывавая схватка з кайотамі. Але яшчэ больш жудаснае відовішча паўстала-б перад яго вачыма, калі-б ён быў у поўным сазнанні.

У часе яго непрытомнасці на паляне з‘явіўся коннік без галавы. Яго конь спусціўся да крыніцы, каб прагнаць смагу. Напіўшыся, ён узабраўся на круты бераг, прабег па паляне, дзе ляжаў ранены, і знік у зарасніку. Сабака зноў кінуўся быў за ім, але хутка вярнуўся і лёг каля раненага. Якраз у той момант ён апрытомнеў. Ён успомніў усё, што адбылося. Прылашчыўшы сабаку, ён зноў расцягнуўся на зямлі; пасля нацягнуў палу плашча на галаву, закрываючыся ад спякотнага сонца, і заснуў.

Сабака ляжаў ля ног раненага і таксама драмаў. Але ён часта прасыпаўся і, здавалася, быў напагатове. Час ад часу ён падымаў галаву і злосна бурчаў, — ён адганяў каршуноў, калі тыя апускаліся вельмі нізка.

Малады чалавек брэдзіў у сне. З яго запёкшыхся губ зрываліся нейкія дзіўныя словы. Гэта быў то заклік страснага кахання, то няскладная размова аб нейкім забойстве.