|
Ну, што сумен там ты, мой дзяцюк малады?
Давай чарку на стол, — вот і ўся тут бяда!
Кінь драмаць і ўздыхаць, уздыхні лепш тады,
Як ці жыць, ці ўміраць будзе ўжо не наўда!
Груканём, стуканём чарка ў чарку, як сьлед, —
Бач, і стане душа паланеці агнём;
Весялей і сьмялей глянуць вочы на сьвет,
Весялей і сьмялей пойдзе ўсё хадуном.
Ты бядуеш адно, што жыць кепска табе;
Плюнь на тое — што кепска, што лепей — шукай!
Як вужака, калісь і я віўся ў жальбе;
Глянь, сягоньня ўсё роўна — ці пекла, ці рай.
А было, ой было, як малінка жыцьцё:
Быў шчасьліў, песьні пеў, на ўсё птушкай глядзеў…
Калі хочаш, скажу, раскажу табе ўсё…
Дай вось чарку, ато ўжо язык прымадзеў.
Як напэўна спазнаў, дагадаўся і ты,
Праз дзяўчынку пашло, а ня лёгка пашло.
Маладыя былі, шмат было дурнаты;
Дваццаць першы мне йшоў, ёй семнаццаць было,
Пасуседзтву жыла, звалі Еўкай яе,
Да спадобы была як і мне, так і ўсім.
Ці глядзіць на цябе, ці-то песьню пяе, —
Ня было ёй раўні ні у гэтым, ні ў чым.
Падабалася мне лепш, як сам я сабе;
Неспакой мучыў днём, ночкай сон уцякаў;
Ці ішоў за сахой, ці пацеў у касьбе, —
Павідаці яе, як збаўленьня, чакаў.
Не скажу, каб мяне адганяла яна:
Ёй па сэрцы я быў, як яна для мяне.
І часіна ўцякла удваіх не адна,
І цяпер гэты час маю ў сэрцы на дне.
На кірмашы хадзіў з ёю разам ня раз,
І гасьцінцы купляў, і ў садочку гуляў;
Ненаглядку маю я галубіў падчас,
Абнімаў, цалаваў, думкі ёй асьмяляў.
А матуля мая (рай нябескі ўжо ёй)
Так любіла яе, як-бы родну дачку:
Ўсё чакала, калі назаву я сваёй, —
Калі Еўку сваю павяду у царкву.
Дый адна злыбяда мой сушыла папар:
Прызыў мне, як пятля, ўжо на шыі вісеў…
Брату вышлі гады, бацька жыў і ня стар,
Я сам дуж і здароў, — значыць, льготы ня меў.
Што рабіць у такім тут жыцьці, бяспуцьці —
Выйсьці цэлым з пятлі, не палезьці наўрад:
Ці жаніцца цяпер і ў салдаты ісьці,
Ці жаніцца тады, як вярнуся з салдат?..
Варажыў, разважаў сам адзін і з людзьмі:
Еўка кажа, што ёй можна гэтак і так;
Маці кажа: цяпер ажаніся вазьмі;
Бацька раіць — пасьля, бо мо‘ здарыцца ўсяк.
Адлажыў на пасьля, адлажыў на ўсяды…
Хутка восень прышла, і на прызыў у Шклоў
Татка з хаты павёз. Там пашло без бяды:
Папрашчацца дзядзькі адпусьцілі дамоў.
Мо‘ і год ня мінуў, як шынэль я надзеў, —
З дому вестку дастаў, што матуля ўмярла;
Сьлёзы хлынулі мне, прост, на сьвет не глядзеў;
Жаль яшчэ і цяпер — недакучнай была…
У паходзе былі, і прыехаць ня мог
Доўг апошні, хаўтурны, радзімай аддаць;
І пасьля, да канца маёй службы, ўжо бог
Хоць магілкі яе ня судзіў аглядаць.
Ну, аб Еўцы чаму — ты спытаеш — маўчу?
От, пісалі, што жыва, здарова, і ўсё…
Верыў гэтаму я і снаваў ўціхачу
Думкі, як гэта мы з ёй устроім жыцьцё.
Хоць далёка стаяў, а любіў, ўспамінаў,
І ахвоты ня мёў да другіх да дзяўчат:
Ёй аднэй пісьмы слаў і спакою ня знаў, —
Ўсё чакаў таго дня, калі пусьцяць з салдат.
Так зышло колькі год, аж нарэшце і срок
Маёй службы прышоў — адпусьцілі зусім.
Я вярнуўся, і што-ж? Э, мой мілы браток! —
Была замужам Еўка за бацькам маім.
Што прышло ў галаву за старога пайсьці —
Над адгадкай такой думак я не ламаў:
Сіратою была, а у простым жыцьці,
Хто пасватаўся перш, той і верх атрымаў.
Сам згадаеш, што я перажыў у той час, —
Колькі ў роднай хаціне паспытываў мук.
Чаму лепш не ўзяла сьмерць каторага з нас?
Хлебам хлеб ня быў мне, ўсё валілася з рук.
А яна — ўжо пры мне — ўсё хмурней з кожным днём…
Дзе шчасьлівы той сьмех, дзе вясёлы пагляд?
Часам разам няўзнак — я, яна ўздыхнём,
Ды я ў поле барджэй, а яна — ў агарод.
Так праходзілі дні ў злыбядзе, а яна —
Наша мачыха ўжо — бачу тае ў вачох;
Бацька хмур, не глядзіць і маўчыць, як сьцяна;
Ношку добрую нёс, знаць, і ён на плячох.
Год, ня болей, прашло нам такога жыцьця…
Як казалі ў сяле — нехта кінуў урок…
На душы дзьве паменшала наша сям‘я:
Еўку бог к сабе ўзяў, я сюды з хаты ўцёк.
Гэтак сьпятрала мне доля-байка навек;
Хатай стаў мне шынок, а сьвет цэлы — турмой.
Змарнаваў за нішто сам сябе чалавек
Праз няўлад праўды ў нас, праз паглёд мілы той.
|
Прапануем да спампаваньня!