Rodnyje zierniaty (1916)/IV/Biełaruś i Litwa

← Biełaruskaje wieče

Biełaruś i Litwa Гістарычная праца Аўтар: Вацлаў Ластоўскі 1916 год

Pieśnia pra kniazia Iziasława Połackaho →

Іншыя публікацыі гэтага твора: Беларусь і Літва (Ластоўскі).

Прапануем да спампаваньня!

Biełaruś i Litwa.

Stasunki Biełarusi z Litwoj siahajuć wielmi daŭnych časoŭ. Adzin piśmiennik XI wieka, kanonik Adam Bremenski, u swajej kronicy kaže, što ŭ pahanskije ješče časy biełarusy družna žyli z litwinami: mieli supolnych bahoŭ i jeździli adny da adnych na pakłanieńnia swaim światyniam. I nie dziŭno, bo i Litwiny i Biełarusy wyznawali adnu supolnuju pahanskuju, kryŭskuju wieru, mieli supolnaho staršaho nad usimi swaimi duchoŭnikami — Krywe-Krywejtu. Mieli supolnych bahoŭ: Piaruna, Kaladu i inš.

Dobryje stasunki miž biełarusami i litwinami nie papsawalisia i ŭ tyje časy, kali biełarusy pryniali chryścijanstwo. Tym bolej, što chryścijanstwo na Biełarusi nie adrazu ŭmacawałosia, a doŭhi čas našy pradziedy malilisia ješče i chryścijanskamu Bohu i bahom pahanskim. Nawat imiony dzieciam dawali dwa: adno — pahanskaje, druhoje — chryścijanskaje. Hetak my bačym, što kniazi Połackije majuć pa dwa imiony, a paźniej i kniazi litoŭskije.

Dobryje stasunki padtrymliwalisia ješče i supolnymi palityčnymi interesami. Biełaruś z najdaŭniejšych časoŭ na žyćcio i śmierć wiadzie baraćbu za swaju niezaležnaść ad Kijeŭska-Ruskich kniazioŭ a Litwa ad Prusii i Palakoŭ. I ot u XI i XII wieku u družynach połackich kniazioŭ my bačym zaŭsiody najomnaje litoŭskaje wojska. Litwiny razam z biełarusami, asabliwa pałačanami, chodziać pad Kijeŭ i Noŭharad.

U XIII wieku, kali na bierahoch Bałtyckaho mora pajawiŭsia Kryžacki zakon i pačaŭ cisnuć Litwu i Pałačan ad mora, supolnyje sprawy chutka zjednali hetyje dwa narody pad supolnaj wialikakniažeckaj linijej. Na pahraničy ziamiel litoŭska-biełaruskich pačynajuć zasnowywacca supolnyje dla dwoch narodoŭ stalicy: Nawahrudak, Troki, Wilnia. Kaliž u 1240 hadu na ŭschodniuju i pałudniowuju Ruś napali tatary i asłabili jaje, to ŭ karotkim časie pad ŭłaściu Hiedymina paŭstaje nowaja wialikaja i silnaja dzieržawa — Litoŭska-Biełaruskaja. Dzieržawa heta abyjmaje ŭsie litoŭskije, ŭsie bielaruskije i čaść ukrainskich ziamiel. Kniažy dwor, dzieržaŭny ład i hramatnaść u hetym kniaźstwie — biełaruskije, nie nakinutyje prymusam, a z dobraj woli pryniatyje litoŭskim narodam.

Wialikije Kniazi hetaj dzieržawy nasili tytuł: «Wialiki Kniaz Litoŭska-Ruski». Bo «Ruśsiu» tady nazywali Ukrainu i Biełaruś, a Maskoŭskaje kniaźstwo tady tak i nazywałosia Maskoŭskim i było jano niewialičkaje. Mnoha sot let paźniej kniaźstwo Maskoŭskaje stało zwacca hasudarstwam Ruskim, a paśla Rasiejskim.

Hetak sama, jak u pahanskije časy supolnaja kryŭskaja wiera złučała ŭ adno Biełaruś z Litwoj, tak u XII stalećci supolnaja dzieržawa złučyła biełarusoŭ z litwinami pad adnym najmieńniem Litwy. Ot čamu samyje dalokije na ŭschodzie i poŭnačy Biełaruskije ziemli dahetul nazywajuć ješče ludzi Litwoj, choć tam nikoli nie žyli litwiny, a z wiakoŭ wiečnych žyli i žywuć Biełarusy.