Rodnyje zierniaty (1916)/II/Wiesna/Wiesnawyje światy i zwiazanyje z imi zwyčai
| ← Wiecier-duronik | Wiesnawyje światy i zwiazanyje z imi zwyčai Этнаграфічная праца Аўтар: Вацлаў Ластоўскі 1916 год |
Niwa → |
Прапануем да спампаваньня!
Wiesnawyje światy i zwiazanyje z imi zwyčai.
Wiasnawoj paroj bywaje siem wialikich świat: Zwiestawańnie, abo Błahawieščeńnie, Wierbnica, Čysty, abo wialiki čećwier, Wialikdzień, św. Jury, Zialonyje światki abo Siomuchai św. Jan.
Błahawieščeńnie wielmi wialikaje świata. Chryścijanie światkujuć jaho u pamiać zwiestawańnia Pračystaj Dziewie Maryi praz anieła ab tym, što jana narodzić Chrysta — Boha. Kažuć, u hetaje wialikaje świata nawat ptuški nie wijuć hniozd, a sonce pierad uschodam „hraje“, to — značyć, wiesialicca. Na Błahawieščeńnie čekajuć zazwyčaj prylotu pieršych ptušak z wyraju.
Wiečeram na Błahawieščeńnie zazwyčaj zbirajucca dzieŭčaty i chłopcy na horcy ŭ poli zaklikać wiasnu. Zaklikajuć wiasnu pieśniami. Ot adna z hetych zaklikanak:
|
Błahasłaŭ, Bože, wiasnu zaklikaci, |
Wierbnica. Chryścijanie światkujuć hetaje świato u pamiać ŭjezdu Chrysta ŭ Jeruzalim, kali jaho narod sustrečaň z zialonymi wietkami ŭ rukach. Dziela hetaho ŭ hety dzień świenciać wierbu. Paświačonaj wierbaj, witajučysia, ludzi bjuć adny adnych, pramaŭlajučy: „Nie ja bju, — wierba bje; za tydzień — wialikdzień“. Hetaj-že wierbaj wyhaniajuć statak pieršy raz u pole na Jurja.
Čysty čećwier. U čysty čećwier zazwyčaj do dnia ŭstajuć i iduć u łaźniu, myjucca, kab być čystymi praz uwieś hod. Myjuć i čyściać chaty, skacinu.
Wialikdzień. Usie chryścijanie na świeci światkujuć Wialikdzień u pamiać uwaskresieńnia Chrysta z miortwych. Heto najwialikšaje świata ŭ cełym hodzie. U nas światkujuć zazwyčaj Wialikdzień try dni, — trejci dzień nazywajecca „hradawym“, kab Boh uściaroh zbože ad hradu. Na wialikdzień ustraiwajuć u chatach „świanconaje“, piakuć pirahi i babki, farbujuć jajki. Daŭniej pa ŭsiej Biełarusi, a ciapier ješče dzie-niedzie, na pieršy dzień Wialikadnia wiečeram chodziać wałačobniki ad chaty da chaty i śpiewajuć pieśni pad woknami, witajučy haspadaroŭ sa światym Wialičkam. Piesień hetych mnoha i jany wielmi cikawyje i pieknyje.
Pieršaja niadziela paśla Wialikadnia nazywajecca Prawodnaj, abo Radaŭnicaj; u hety dzień nanowa farbujuć jajki i iduć na mohiłki sadzić kwietki i abkładać zielaninaj mahiłki swaich rodnych i blizkich.
Sw. Jury. Na światoha Jurja zazwyčaj pieršy raz wiasnoj wyhaniajuć statak u pole. Najmajuć pastuchoŭ. Ludzi wierać, što Jurjewa rasa daje zdaroŭje skacinie i dziela hetaho wyhaniajuć u pole skacinu rana, na rasu. U pieśniach Jurjeŭskich piajecca, što św. Juryj admykaje ziamlu i wypuskaje rasu na ŭwieś świet.
Zialonyje światki. Na zialonyje światki prybirajuć chaty i budynki majem, zialonymi kwietkami i dreŭkami, pasypajuć panadworki i chaty zialonym ajeram.
Daŭniej u nas na Zialonyje światki byŭ abyčaj spraŭlać „kust“. Dzieŭčaty u hety dzień išli ŭ les, źbirali zialonyje wietki i adnu, s pamiž siabie, dziaŭčynu prybirali ŭsiu u zielaninu, a na haławu kłali wianok z dreŭnych wietak i, pabraŭšysia za ruki, kružylisia kala jaje, tancawali i śpiewali kustawyje pieśni.
Kupalle. U noč pierad św. Janam spraŭlajuć u nas Kupalle. Dzieŭčaty i chłopcy źbirajucca u poli, raskładajuć ahni, skačuć praz ich, tancujuć i piajuć pieśni. U Kupalskuju nočku, wierać inšyje ludzi, bytcym pakazywajucca roznyje dziwy, wychodziać na wierch zakapanyje u ziamlu hrošy, zaćwitaje paparatnik ahniawistym ćwietam. A chto ćwiet paparatniku znojdzie, budzie ŭsio wiedać, što staniecca upierad, budzie bačyć na sažeń pad ziamloj, budzie razumieć mowu źwieroŭ i ptušak.