Rodnyje zierniaty (1916)/II/Wiesna/Hleba

← Na niwie

Hleba Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Іван Гарбуноў-Пасадаў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі

Rataj →

Прапануем да спампаваньня!

Hleba.

Padyjmiecca wiecier, padchopić pył i paniasie jaho staŭbom pa darozi.

Kali-ž piarojdzie doždžyk, to s pyłu robicca hraź. Može wy wiedajecie, jak nazywajuć hetu hraź i pył i ŭwieś wierchni płast ziamli, u katorym raście trawa? Ci nia čuli wy časam słowa „hleba“? Kažuć, što raślina nia budzie raści u błahoj hlebi, što dla kožnaj raśliny patrebna swaja dobraja hleba.

Dawajcie-ž, razbiarom, s čaho składajecca hleba.

Zbiehajcie u sad ci harod i pryniasicie pryharščy ziamli. Razatrycie kamoček ziamli u rukach. Ziemla stanie drobnaja i miakkaja, jak pył. Dzie niedzie u jej traplajucca ćwiordyje krupinki, kusočki trawy i nadhniŭšyje listki.

Ciapier kiniem hetu ziamlu u misu z wadoj. Wada zrabiłasia mutnaja. Suńcie ruku u misu. Na dnie wy naščupajecie niešta hustoje, bytcym hraź.

Zlijcie aściarožna brudnuju wadu z misy u druhuju misu. Nalijcie iznoŭ wady, pamiešajcie, iznoŭ zlijcie brudnuju wadu.

Kali zrobicie heta nieskolki razoŭ, to čystaja wada, nalitaja u misu, skolki jaje ni miešaj, nia budzie rabicca mutnaj.

Ciapier na dnie misy lažyć cienieńkim płaścikam čysty piasok. Jon padobny da piasku, što u ruččy ci na bierazi reki.

Pahladzim ciapier u tuju misu, kudy my zliwali brudnuju wadu. Pakul my razhladali piasok, druhaja misa stajała spakojna, wada u jej adstajałasia i ŭžo nie wyhladaje brudnaj. Maleńkije častački hrazi pławali spierša u wadzie, ciapier jany apuścilisia na dno.

Na dotyk hraź na dnie misy wielmi miakkaja i ślizkaja. Tam užo nima piasku. Heta — hlina.

Pryhledźciesia, ci nima čaho ješče u hetaj misie, apryč asieŭšaj hliny? Pa wadzie pławajuć kawałački listkoŭ i bylinki. Jany saŭsim hniłyje, razmiakli u wadzie i kryšacca, kali my starajemsia ich wyławić.

Hetak my dawiedalisia, što u hlebi jość piasok, hlina, pierahniŭšyje častački raślin (parachnica).

U inšych miejscoch u hlebi mnoha piasku i mała hliny. U inšych miejscoch bolej hliny, mała piasku. A bywaje i takaja hleba, ŭ katoraj mnoha parachnicy.

Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Ci nia wiedajecie, jakaja hleba nazywajecca nieŭradliwaj, abo drennaj i jakaja uradliwaj — dobraj?

Ci mohuć raśliny raści na čystym piasku? A na čystaj hlinie? (nia mohuć). Ci ŭsie raśliny lubiać adzinakuju hlebu? Čamu hleba bywaje čornaja? Jakoha koleru bywajuć čaści pierahniŭšych traŭ, jakije wy znachodzicie u ziamli? Jakaja hleba robicca lipkaj, kali jaje namačyć? Što takoje pył? Palijcie wadoj piasok i hlinu i pahladzicie, što chutčej ŭbiare wadu, piasok ci hlina? U što pieretwarajucca raśliny paśla swajej śmierci? Jakaja u was kala chaty hleba, jak nazywajuć jaje? Na što užywajecca piasok? Što robiać z hliny?

Rada. Kali u was jość choć maleńki sadzik, ci harodčyk, to wam wielmi prydascca dobraja parachnica, kab unawozić ziamlu. Składajcie u adnu kuču abrezki harodnin, usiakaje śmiaćcio, ščepki, niepatrebnuju trawu wypałotuju z lech, paliwajcie hetu kuču pamyjami, brudnaj wadoj i niekolki razoŭ za leta pierekapajcie ŭsiu kuču. U kučy u was usio śmiaćcio pierehnije i na druhi hod atrymajecie dobruju parachnicu, kab unawožywać ziamlu u wašym sadku, abo harodčyku.