Rodnyje zierniaty (1916)/II/Leto/Pawierchnia ziamli

← Pieśnia pry rabocie

Pawierchnia ziamli Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Іван Гарбуноў-Пасадаў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі

Prykazki →

Прапануем да спампаваньня!

Pawierchnia ziamli.

Dzie wy žywiecie? Jakije miejscy kruhom was: roŭnyje ci harystyje?

Kali kruhom was usia miejscowaść roŭnaja, biaz hor i wysokich uzhorkoŭ, to znače wy žywiecie na raŭninie. Wydajecca, što raŭnina ŭsiudy adnakowa, nidzie jana nie wyhladaje nižejšaj, wydajecca, što u jej nidzie nima pałohaści. A ci tak jano zapraŭdy?

Kab raŭnina była saŭsim roŭnaja, to pàdajučyj na raŭninu doždž nie sciekaŭ-by, i raŭninu mahło-b saŭsim zalić wadoj. A wiedama-ž, hetaho nie bywaje.

Ci nie skaže nam naša rečka čaho ab tym, dzie naša raŭnina nižejšaja?

My wyjšli na bierah i hladzim na wadu. Wada u rece hetkaja spakojnaja, — nie adrožniš nawat, staić jana na adnym miejscy, ci pływie. Ale pahlańcie tudy wun. Bačycie wietačku na wadzie? Pryhledźciesia, wietačka pływie. Znače, wada u rece nie staić, a pływie i niasie s saboj nawat wietačku. Znače, i raŭnina nižejša tam, kudy pływie rečka.

Može žywiecie wy u dalinie, heto znače: ŭ nizkim miejscy pamiž uzhorkami, abo horami? Dalina doŭhaja i wuzkaja, ot, bytcym wialikaje karyta. U adnym kancy daliny ŭliwajecca u jaje reka, zliŭšysia z hor. Šparka biažyć reka pa dalinie u toj bok, dzie dalina nižej. Abapoł daliny prytkije skłony hor; pa henych skłonach sciekajuć u reku šparkije ručejčyki.

A može žywiecie wy ŭ harach wysoka nad dalinaj? Može chata waša akružena adnymi hołymi, skalistymi hłybami i abrywami? Može kruhom wašaj chaty čuć tolki astałosia roŭnaho miejsca, kab nasadzić sadok ci harod? Tut užo nia trudna skazać, u jakuju staranu idzie pałohaść. Pałohaść takaja prytkaja, što treba aściarožna stupać, kali nia chočeš zwalicca z hary.

Wadá u hornych ruččach nie ciače spakojna, jak reka ŭ dalinie. Jana z hukam lijecca z hłyby na hłybu, zwiwajučysia pamiž skał, bryzhaje pienaj i walicca wadapàdami.

Kudy-by my nie pajšli, to ŭsiudy pawierchnia ziamli panižajecca ŭ jakuju niebudź staranu.

A sama pawierchnia ziamli bywaje raŭninnaja, dalinnaja i hornaja. Na-ahuł pawierchnia ziamli dawoli niaroŭnaja, chwalistaja.

Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Dzie wy žywiecie: u dalinie, ŭ raŭninie, ci ŭ horach? Raskažycie, jakaja miejscowaść kala wašaho domu? Jak wy dumajecie, jak wytwaralisia daliny? Može tut papracawała wadá? Jakaja rožnica miž dalinaj i raŭninaj? Ci bačyli wy kali jar? Raskažycie, jaki jon? Dzie reki ciakuć spakojna: na raŭninie, ci ŭ horach? Dzie wytwarajucca parohi na rekach i čamu? A z jakoj pryčyny bywajuć wadapady? Ci ŭsiudy na świeci pawierchnia ziamli roŭnaja? Jakaja pawierchnia ziamli u nas? Jakije reki pływuć kala nas? A ci jość jakije hory i jak jany nazywajucca? A može jość aziory, jak jany nazywajucca?