Rodnyje zierniaty (1916)/II/Leto/More i akijan
| ← Uschod sonca | More i akijan Навукова-папулярны артыкул Аўтар: Іван Гарбуноў-Пасадаў 1916 год Пераклад: Вацлаў Ластоўскі |
Praca mora → |
Прапануем да спампаваньня!
More i akijan.
Z hor ściekaje reka, jana pa darozi razrastajecca ad pryliwu wady ŭ jaje z ruččoŭ, što jana s saboj zabiraje. U kancy reka dabrałasia da hramadnaho mora, a more złučajecca z akijanam, i reka źliła z imi swaje wody.
Druhaja reka wyciekła z bałota, na raŭninie, hetak sama sabrała ŭ siabie wody z ruččoŭ i ŭ kancy źliłasia z morem i akijanam. Biažyć i trejciaja reka, wyciekajučaja z woziera, i piataja, i tysiačy tysiač reček biahuć z usich staron, kab źlić swaje wody z wodami moraŭ i akijana. Zdajecca, ahramadzistyje mory i akijany pawinny by pierapoŭnicca i zatapić swaje bierahi. Ale hetaho nie bywaje. Čamu? Padumajcie dobra.
Ci-ž my nia wiedajem, što častački wady zaŭsiody padyjmajucca z moraŭ i akijanoŭ i wytwarajuć chmary? Z mora páraj ubywaje hetulki-ž wady, skolki ŭ jaho i prychodzić jaje. Woś, čamu mory i akijany nie razliwajucca.
Pára padnimajecca z akijana, wytwaraje chmary. Wiecier padchopliwaje chmary i niasie ich u dal. Wada s chmar daždžom pàdaje na raŭniny i hory, paśla ściekaje ŭ reki, a reki prynosiać jaje nazad u more i akijan. Ale ŭ morach i akijanach wada nie takaja, jak u rekach, — jana horka-salonaja. Toj, chto žywie na bierazi mora ci akijana, toj s praktyki wiedaje, što marskoj wady pić nielha — hetkaja jana salonaja na smak.
Kińcie krychu soli u šklanku z wadoj. Sol rastopicha u wadzie. Na pahlad nie spaznaješ, što wada stała nie takaja, jak była, a na smak jana ŭžo saŭsim stała nie taja. Pastaŭcie šklanku s solenaj wadoj na niekolki dzion u ciopłaje miejsco. Wada ŭ šklancy wysachnie, uciače páraj. Ale na dnie šklanki astaniecca sol, katoruju my raspuskali u wadzie.
Pieretwarajučysia ŭ páru častački wady nia mohuć paniaści s saboj sol z mora. Woś čamu u chmarach nima salonaj wady.
Kala troch čwierciej ziamielnaho kruhu pakryty akijanami i tolki trejciaja čaścina ziamielnaho kruhu nie pakryta wadoj.
Dno moraŭ i akijanoŭ hetak sama nia roŭnaje, jak i pawierchnia ziamli; jość i ŭ ich i wielmi hłubokije miejscy, jość i miełkije. A zdarajecca i tak, što z dna mora ci akijana padnimajecca hetkaja wysokaja hara, što wierchawina jaje tyrčyć nad wadoj.
Pytańnia dla hutarak i piśmiennych rabot. Ci jość niedaloka ad wašaho domu reka? Skul jana pačynajecca; kudy ja na ciače? U jakich miejscoch bywajuć bałoty i s čaho jany wytwarajucca? Čamu akijan nie zataplaje swaich bierahoŭ? Raskažycie historyju daždžawoj kapielki. Jak wam zdajecca, ci wysychaje wada u ściudzionuju noč, a zimoj? Kali bolej piereparywajecca wada: u haračy ci ŭ zimny dzień? U suchuju pahodu ci mokruju? Jak možna dawiaści, što wada zaŭsiody uletaje ŭ pawietre? Jakuju karyść daje nam akijan? Ci možna pić marskuju wadu? Ci nie prydumaje chto z was, jakim sposabam dabyć z marskoj wady sol? Skul biarecca naša sol? Ci bačyli wy kali wostraŭ, što heto takoje? A my žywiem na wostrawi ci nie? A na čym? (Na materyku). Jakaja rožnica miž akijanam, moram, wozieram i sažałkaj?