Piosnki wieśniacze (1837—1846)/6/Przysłowia do świąt zastosowane

← Przysłowia Krewickie

Przysłowia do świąt zastosowane Слоўнік Аўтар: Ян Чачот 1846 год

Szczególne wyrażenia i porównania →

Прапануем да спампаваньня!

Przysłowia do świąt zastosowane.

Lutego 2. Hramnica, zimy paławica. Na Gromnice, masz zimy połowicę. (Na święto Gromnicznej N. P. Marii, kiedy święcą po kościołach świece zwane gromnicami.)

Lutego 24. Na Macieja zimā pacieje. Na Macieja zima potnieje. (Wszelako nie zawsze, bo najczęściej Luty pyta się, czyś obuty?)

Na Kwietną, czyli Wierzbną niedzielę, uderzając kogo poświęconą w kościele, zazwyczaj wierzbową rószczką, mówią wesoło: Nie ja bju, wierbā bje; za tydzień Wielikdzień! Nie ja biję, wierzba bije; za tydzień Wielkanoc!

Kwietnia 23. Jūrjewa rasā, nie treba koniom aúsā. Na Święty Jerzy rosa, nie trzeba koniom owsa.

Maj, wałōm daj i sam na piecz uciekāj. Maj, wołom (karmi) daj i sam na piec uciekaj. O zimnach w Maju panujących jest jeszcze u nas przysłowie: Do Świętego Ducha, nie zrzucaj koz̓ucha; a po Świętym Duchu, w tym samym koz̓uchu.

Czerwca 24. Piered Swiatym Janom prasicie dziēteczki Boha a doszcz; a pa S. Janie ja-j sam upraszū. Przed S. Janem proście dziatki Boga o deszcz; a po Ś. Janie i sam ja uproszę. (Tak się niby odzywa Xiądz do parafian.)

Czerwca 29. Pryszōú Pietrōk, apāú listōk. Pryszōú Ilja, apało dwa. Przyszedł Piotrek, opadł listek. Przyszedł Eliasz, spadło dwa.

Lipca 20. Na Iljū, poúnu piecz chleba naljū. Na Eliasza chlebem piec zaleję. (zaczynają już wtedy z̓ąć.)

Lipca 24. Barysie, Barysie, sam barani sie. Borysie, Borysie, sam broń się. (Zacząwszy z̓niwo niedbają czasem niektórzy na święto i w polu pracują, a często się zdarzają o tym czasie pioruny; jeśli więc nie poboz̓niejsi, to przynajmniej trwoz̓liwsi, nie idą w pole, i ten dzień święcą. Stąd zapewne urosło owo przysłowie.

Sierpnia 6. Pryszōú Spas, úsiemū czas. W święto Przemienienia Zbawiciela, wszystko dojrzałością uwesela. Przyszedł Zbawiciel, wszystkiemu czas; bo wtedy i owoce niekiedy w sadach juz̓ prawie bywają dojrzałe. Jednakz̓e ledwie okolo Wniebowzięcia N. P. Marii (jak źwiemy Zielnej) t. j. 15 Sierpnia podług starego kalendarza, juz̓ zupełnie dośpieją.

Sierpnia 24. Pryszoú Baútramiēj, z̓yto na zimū siej. Przyszedł Ś. Bartłomiej, z̓yto na zimę siej.

Latem. Kali hrybnō, to i chlebnō. Kiedy grzybów duz̓o, to i urodzaj zboz̓a. Gdy zarodzi grzyb, to będzie i chléb: (bo zwyczajnie wtedy dészcze ciepłem przeplatane bywają.)

Grudnia 4. Swiataja Barbara noczy urwała. S. Barbara nocy urwała. (W rozumieniu więc ludu noc się zmniejsza od 4 Grudnia; chociaz̓ w rzeczy samej skraca się od II/22 tego miesiąca.)

Grudnia 6. Da Mikoły, niet dabrā nikoli. Do S. Mikołaja nigdy dobrej sannej. (I tak jest zwyczajnie; czasem nawet i do Boz̓ego Narodzenia.)

Grudnia 25. Kōlady, to jon ciepīer pan. Na Boz̓e Narodzenie sługa sobie pan. (W to święto kończy się sługom wolnym rok słuz̓ebny; bywają tak zwane igrzyska (ihryszcza) z muzyką i tańcami, na których oni po wsiach i miasteczkach od gospodarzy odstają, a u innych słuz̓bę przyjmują, lub się nadal słuz̓yć dawnym umawiają.)