Pieršaja čytanka (1916)/Słoŭničak
| ← Pieśnia a kniaziu Witoŭcie | Słoŭničak Тлумачальны слоўнік Аўтар: Вацлаў Ластоўскі 1918 год |
Прапануем да спампаваньня!
SŁOŬNIČAK.
Abcuhi — ščypcy da wyciahiwańnia ćwiakoŭ.
Ahilácca — wykručwacca, adciahiwacca ad raboty.
Akadémija — škoła samych wyšejšych nawuk.
Ambáras — kłopat, turbacija, zachod.
Azyzły — nabrakšyj ad wodnaj puchliny.
Bluwać — wanitawać, kazły dzierci.
Bór — chwajowy na suchim miejscy les.
Bórzdy — chutki, skory.
Brechniá — sabačy brech; maná, łhańnio.
Buháj — byk stadnik.
Buj — wydmuch, wiecier wialiki, miejsco atkrytaje dla wietru.
Buzá — padwodnaja hraź.
Bukáty — toŭstaboki, pukaty.
Dalbó — bažba, skaročenaje — dali Boh.
Darémna — darma, biez nijakaj pryčyny, naprasna.
Fóra — ustupka na karyść słabiejšaho u hulniach.
Chaŭtury — pacharony.
Chwàt — zuch, maładziec.
Chútka — skora, borzda.
Cot — para, dźwie štuki čaho.
Cikawàcca — kradkam zbližacca da čaho. Kot cikujecca na myš.
Cichień — ściš, cichaja pahoda, cichi; maŭkliwy čeławiek.
Cyby — doŭhije nohi.
Čos — ad słowa česać, — hładzić, ściebać.
Čužàk, čužyniec — čeławiek čužy.
Dasúžy — spraŭny, paśpiešny, bystry.
Dach — strecha z hontu, blachi, abo kachli.
Dzierháč — usiakaja pryłada, katoraj možna dzierci, skubać; nazwańnie bałotnaj ptuški (drač).
Dzik — dziki kaban.
Drúzły — dryžačyj, čuć trymajučyjsia ad staraści.
Dubásić — bić dubcami, dubowymi kijami.
Dziaciúk — padrostak, chłopiec.
Had — źmiej, półaz; łaziačaje, biaz noh poŭzajučaje pa ziamli stwareńnie.
Haj — listawy, na suchim miejscy les.
Haspódar — tytuł kniazia na Biełarusi, toje samaje što pa rasiejsku — Hasudar.
Haspadarstwo — u pieśni ab Witaŭcie užyto hetaje słowa u starym biełaruskim značeńni: dzieržawa, hasudarstwo.
Harnúć — zhrebać, źbirać u miejsco, abnimać što čym.
Hožy — charošy, piekny, strojny.
Hłumić — niščyć, psawać biez nijakaj mety.
Húli — zabawy, hulni.
Jùcha — kroŭ (haworycca ŭ pahardliwym značeńni).
Jaz — piereharodka, roblenaja rybakami naŭpopierak reki s kałoŭ i chworastu.
Kwóły — słaby, delikatny.
Kléščy — kawalski instrument padobny da ščypcoŭ i abcuhoŭ, słuzyć da abchopliwańnia i dzieržańnia haračaho žaleza.
Kit — zamazka s krejdy i pakostu da wokan.
Kléć — świran.
Koŭ — metal.
Kráski — kwietki na trawach; kwietki na drewach zawuć ćwietam.
Kašówy — daŭniejšy wajenny čyn na Biełarusi.
Kštáłt — forma, padobnaść čaho.
Łamàka — abłomak, łamany suk, pałka.
Létawać — prawodzić leta.
Lemiechawàt — niepawarotliwy, ciažki.
Lin — nazwańnie ryby.
Łub — lipowaja kara; ryna s kary na strasie.
Lud — narod, sobrańnie mnoha ludziej.
Lapa — rot lutaho źwiera.
Làrwa — kukałka čerwia.
Màra — zdań, prywid; strach jaki pakazywajecca ludziam jak cień.
Maj — zieleń, zialonyje wietki; nazwańnie miesiaca.
Maić — prybirać u zieleń.
Móda — zwyčaj adziewacca, hawaryć abo pastupać.
Mor — wymirańnie ad zarazliwaj chwaroby; zaraza.
Mur — ściena, dom murawany s cehły abo kamienia.
Métli — sastaŭlenyje na poli paśla žniwa snapy.
Najmit — najemny rabotnik; rabotnik,
Niebaràk — biedak, niedałužnik; warty žałaści.
Niélud — čeławiek błahi, nialudzki; čeławiek, katory staronicca ad ludziej.
Niamihj — nazwańnie małoj rečki, na bierahoch katoraj była wialikaja bitwa. Niamiha praciekaje praz miesto Minsk.
Opratka — pakryćcio, wierchniaja adzieža.
Pahadzià — pačekaŭšy, paždaŭšy.
Pahatóŭ — ješče horej taho, ješče bolš taho, bardžej.
Padwàlina — fundament, nižni abapiorty ab ziamlu wianiec budynku; pryzba.
Pamór, pamorak — zaraza, wymirańnie ad zarazy.
Pàraśnik — małady, padrastajučyj les.
Pàraści — usio, što puskajecca raści, adrostki dreŭ.
Pieralésak — prahalina miž dwoma lesami.
Pità — pićcio, napitak.
Pod — doł, pamost cehlany ŭ piečy.
Pórskać — pyrskać nosam, fyrkać.
Prawóren — chutki, skory, bystry.
Pryhoda — zdareńnie, prypadak.
Puk — zwiazka, bunt, stwoł u trawianistych raślin.
Rab — niawolnik, kuplenyj na ŭłasnaść za hrošy słuha.
Rasamacha — woŭk—kaniatnik, što koniej dušyć.
Rataj — aralbit, arataj, toj, chto are ziamlu.
Rod — sabrańnie ludziej adnej krywi, blizkich sabie pa krywi; mužskaja abo žanočaja čaść čeławiečaho rodu.
Rub — kant, skraj čaho.
Rum — Tawarnaja prystań na rece, biereh, na katory zwoziać drewo dla spławu.
Récho — echo, adhałosak.
Sačyć — wyšukiwać idučy pa śledu, śladzić.
Swiatlica — komnata, świetłaja, čystaja kamorka, pakoj dla pryjma haściej.
Siwier — suchi i ściudziony wiecier s paŭnočy.
Skarb — sabrańnie cennych rečej, miejsco schowu wialikaho bahaćcia; kazna.
Skwapliwa — pakwapna; bracca za što, rabić što, wyjaŭlajučy chacieńnie i achwotu.
Smaha — suchaść u wusnach ad chacieńnia pić.
Som — hatunak wialikoj rečnoj ryby.
Sos — hustaja juška, pryprawa da miasa.
Spódar — skaročenaje słowo — Haspódar, hasudar.
Stawók — sažałka sa stajačaj wadoj.
Sum — smutak, tuha.
Sejm — rada wybranych ludziej.
Tuhà — žurba, smutak. Maci tužyć pa dziciaci.
Túha — ciesna, ćwiorda. Tuha zamiešeny chleb. Naha u bot tuha ŭchodzić. Tuha nie padpajasywajsia.
Turbawàć — daremna kaho zajmać čym, uskładać na kaho niepatrebny kłopat, rabotu.
Uwarotliŭ — kruty, zwarotliwy.
Upúd — pierepałoch, pierelak, raptoŭny strach.
Uróda — uradžajnaść, prypłod u zbožžy.
Šałupà — skura, abo skarupka s cybuli, bulby i inš.
Šałuchà — łuska na haławie, abo na suchich raślinach.
Šułà — belka, ukapanaja u ziamlu, na katoraj trymajucca waroty, abo ściena.
Šuma — śmiaćcio, sumiećcie.
Ščódry — nie skupy, hojny.
Ščypcy — rozniacca ad abcuhoŭ płoskimi kancami.
Šychawacca — stroicca u wajenny šych, ład; stanawicca u stroj.
Wielmi — duža. Wielmi mnoha; wielmi stary.
Wicht — roŭnawažnik, balans.
Wichlik — pry wahach pryłada pakazywajučaja roŭnawahu.
Wohnik — haračka, zapaleńie na cieli; ahaniok.
Wyraj abo irej — wiečna ciopłaja staronka kudy adletajuć ptuški na zimu.
Zaručnica — narečonaja.
Zámak — pałac panski, umacawany dziela wajennaj abarony; krepaść.
Zdybać — znajści chodziučy „dybajučy“.
Zlakniécca — spužajecca, pierastrašycca, spudzicca.
Zółak — raničnaja zara, pieršy blesk ranicy.
Zołzy — nazwańnie konskaj chwaroby.
Zyz — kasawokaść.
Žabiér — hatunak padwodnaj trawy, naahuł padwodnyje trawy.
Žadáć — chacieć.
Žanuć — hnać, turyć.
Žaŭniér — sałdat.
Žwáwa — borzda, paśpiešna, žywa.
Žukawina — wočko ŭ piaścionku s šlifawanaho kamienia.
Žywioła — skacina.
Žéŭžyk abo waŭčok — dziacinnaja cacka, składajučajasia sa špuli i pradzietaj praz jaje wosi. Jak pakrucić jaje, jana doŭha z hukam krucicca. Žywoha, niepasiedu chłopca zawuć takže žeŭžykam.
Žak — rybałoŭnaja pryłada: kruhłaja sietka z abručami u siaredzinie.