Krywičanin (1918)/Abšar i lik žycharoŭ Biełarusi
| ← Sonet | Abšar i lik žycharoŭ Biełarusi ŭ miežach etnohragičnych, pawodle statystyčnych dannych 1914 hodu Публіцыстыка Кастрычнік 1918 году |
Sa starabiełaruskaj literatury → |
| Іншыя публікацыі гэтага твора: Абшар і лік жыхароў Беларусі ў межах этнаграфічных, паводле статыстычных данных 1914 году. |
Прапануем да спампаваньня!
J. W.
Abšar i lik žycharoū Biełarusi ū miežach etnohrafičnych, pawodle statystyčnych dannych 1914 hodu.
|
Usiaho ŭ hubernijach.
|
Wilenščyna.
U Wilinskaj hub. akrom biełarusoŭ, žywuć ješče litwiny. U haradoch wialiki pracent žydoŭ, jość niewialiki pracent tataroŭ, palakoŭ i wlalikarusoŭ starawieroŭ. Litwiny zajmajuć bezmała ŭwieś Trocki pawiet (kala 200.000), paławinu Wilenskaho (kala 70,000), kala treciaj čaści Swiencianskaho i Lidzkaho (u prybllžeńnl 115.000), jość ješče litwiny i ŭ inšych miejscoch huberni (kala 15.000).
Nacionalny skład huberni, pawodle ŭradowych rasiejskich dannych tak wyjaůlaŭsla ů % praporcii:
|
Wilenskaja Biełaruś u značnaj miery spolščena. Polonizacijny praces pačaŭsia tut u pačatkach 19 stalećcla i abasabliwa ŭzmacawausia ad času skasawańnia unii, pad upływam katalickaho kaściołu, jaki praz usio 19 stalećcie i dahetul astajecca prawadnikom polonizacii biełarusoŭ. Karystajučy s taho, što ŭ hetaj čaści kraju ješče nie skrystalizawałosia paniaćcie naccii i što tutejšyje sielanie prost nia ŭmiejuć na hetaje pytańnie atkazać, miešajučy paniaćcie wiery i nacii ŭ adno, i što da 1905 h. była zabarona na biełaruski druk, — polskije ahitatary sprytna operujučy paniaćciami palak i katolik, patrapili zaharnuć pat swaje ŭpływy tutejšych katalikoŭ biełarusoů.
Pawiety Dzisienski i Wilejski skroź biełaruskije. Čarodny, paśla pieršych dwoch, budzie Ašmianski pawiet, dzie na 23 wołaści ŭ 19 wałaścioch biełarusy plerewažajuć ličebna. Z rešty wałaściej Dziewieniškaja — adnalitna litoŭskaja; wołaści Sielišče i Luhomawičy miešanyje, u wołaścl Bakšty litwiny zasielajuć akolicy Dziewierh i Trab.
U Lidzkim pawieci na 22 wołaści Biełarusy žywuć u 20 wałaścioch. U zachodniaj čaści Lidčyny wiadziecca ad daůžejšaho ŭžo času biezupynnaja polonizatarskaja rabota nad katalikami biełarusami. Aleksandraŭskaja wołaść adnalitna litoůskaja. U Konaŭskaj wołaści tolki akolicy Načy zasieleny biełarusami. U wałaścioch Radunskaj, Ejšyskaj, Zyrmunckaj žywuć u pieramiešku biełarusy i litwiny.
U Swiencianskim pawieci na 22 wołaści, Biełarusy žywuć ciesnaj massaj u 13 wałaścioch, reštu zasielajuć Litwiny (zachodnaja čaść). Wołaść Swiencianskaja, akolicy Šymanišak, Michałowa i Biełapola čysta bełaruskije. Kamajskaja wołaść zasielena ŭ peramiešku z litwinami.
U Wilenskim pawieci pałudniowa-uschodnluju čaść zasielajuć biełarusy, paůnočna zachodnuju litwiny, kala samoha miesta sielanie krepka ůžo spolonizawany. Polenizacijny pracess razrossia tut na akaličnyje wioski ŭ kolkinadcaci wiarstowaj akruzie.
Trocki pawiet naležyć da etnohrafičnaj Litwy, apryč Trockaj i Miežyreckaj wałasciej, dzie žywuć u pieramiežku i Biełarusy.
Miesto Wilnia staić na etnohrafičnaj blełaruskaj terytoryi. U časy Wial. Kn. Litoůskaho było asiarodkam biełaruskaho kulturnaho žyćcia. Tut u 1517 h. była załožena pieršaja ŭ krai drukarnia doktaram Pranciškam Skarynam s Połacka. Hetaja pieršaja drukarnia była biełaruskaja. Praz 19 stalećcie Wilnia była asiarodkam polskaho žyćcia ŭ krai. Wilenski uniwersytet, utworenyj z jezuickaj akademii ŭ pačatkach 19 stalećcia ŭ sprawie polonizacii miesta syhraŭ wydatnuju rolu. Ciapier Wilnia stanowić krepka spolonizawany wostraŭ na biełaruska-litoŭskaj terytoryi. Razahitawanaje polskimi nacionalistami wilenskaje mieščanstwo, u troch čaćwiortych złoženaje z adarwaŭšychsia ad ziamli biełaruskich i litoŭskich sielan dy horsci wykinutych z ziamii pamieščykaŭ, stanowić aporu tutejšaj polskaści. I chiba nia skora ješče budzie stanowić adnalitnuju kulturna nacionalnuju massu.
(Budzie dalej).
._%D0%A3%D0%B7%D0%BE%D1%80_1.png)