Kolady i Nowy Hod
| Kolady i Nowy Hod Публіцыстыка Аўтар: Фабіян Абрантовіч 1918 год Крыніца: Krynica, - 1918. - №1 - с. 1-2 |
| Кірылізацыя: Коляды і Новы Год/Кірылізацыя. Усе публікацыі: Коляды і Новы Год |
Прапануем да спампаваньня!
Čytaǔ ja dzieści ab ptuškach niejkich, ci inšych zwierkoch, katoryje skolkib razoǔ ni rabili sabie nory ci dziupła u drewie, kab schawacca, zaǔsiody prabadžajuć naskroś, nia umiejučy zatrymacca u poru u swajej rabocie i dziela taho wiečna pačynajuć nanowa swoju rabotu i nikoli ni mohuć zrabić sabie trywałaho schawańnia.
Ci takija durnyja ptuški jość na świecie—nia wiedaju, dy wiedaju, što jość inšyje stwarennia, padobnyje da hetych ptušak, nia u tym što praz usio naskroś prachodziać, dy u tym, što u ničym nie dachodziać da asierodka, ale chawajucca tolki pad karu, abo u abałoninie, dzie nikoli nie bywaje biezpiečna. Zwierkoǔ hetych natta mnoha na świecie, a zawucca jany ludźmi. Kapajucca jany kapajucca, kapošacca kapošacca u ziemli jak tyje muraški,—dy nikoli taki spakoju ni majuć. Dawoli pačytać historyju usich narodaǔ, dawoli pahladzieć ciapier na usich ludziej, kab stała nam jasna heta praǔda. Šukajučy sabie schawannia trywałaho, ludzi nia tolki zmieniajuć swaje nory, budki, chaty i pałacy, wopratki, ale mieniajuć swaju relihiju-wieru, mowu, charaktar, haspadarku, sudy, palityku, nawat cwiet swaje skury, da usio nadarma.
Taki stary narod jak žydy zmieniaǔ: patryarchaǔ na Majžeša, jaho na sudziaǔ, sudziaǔ na karaloǔ, karaloǔ na niawolu, niawolu na giešeft; greki, rymlanie, babiloncy, ehipcyjanie, kitajcy, mieksikancy—kazaǔby usie narody swieta prachodzili roznyja formy uradu, haspadarki, nawuki, kultu (čeści božaj), ale nikoli ni mahli pachwalicca što im było dobra. Nawiejšyje narody taksama robiać.
Woś choćby niedaloka šukajučy, rasiejcy, skinuli cara, pačali kasawać čyny, palicyju, wajnu, wialikuju ǔłasnaść, banki prywatnyja, šluby i t.d. skazaǔby robiać rewalucyju palityčnuju, ekanamičnuju i hramadzianskuju i ciešacca što ciapier budzie lepi, nastanie praǔdziwaje žyccio.
Nie budučy saǔsim kontrrewolucyjanieram možna skazać, što ničoha heta ni pamože, jak ničoha nie pamahło zwiarom z bajki: małpi, miadzwiedziu, asłu i kazłu, što jany pierasiadali z miejsca na miejsco, kab zrabić u čatyroch muzyku. Usio heta tolki abałonina, kara, formy katoryja žycciažyćcia praǔdziwaho ni daduć. Waźmicie papsutuju wadu, pieraliwajcie jaje u bočki, šklanki, karafki, čarki, zbanki, ci ni astaniecca papsutaja wada? Heta sama i u žyćci ludzkom, choć nia wiedama jak zmieniaj formy: z manarchii na dyktaturu praletaryjata, z kapitalizmu na sacyjalizm, sa šlachiectwa na demokracyju—jak drenna było, drenna i budzie. Ci heta značyć, što nia treba mianiać ničoha na swiecie? Sausim nie.—Ci z taho, što chtość lečačy chwarobu mieniaje dachtaroǔ, lekarstwa, značyć, što nia treba jaje lačyć, mieniać lekarstwa?—Nie. Značyć tolki, što treba dobraje lekarstwo znajści, kab wykaranić chwarobu.—Heta sama i z ludźmi. Lečučy swaje chwaroby žycciawyje i zmieniajučy formy žyccia, nia wylečacca ad chwaroby, katoraja na biadu nia u hetych formach siadzić, ale u asiarodku čaławieka u dušy. Što z hetaho što ǔ Rasiei formy pieramienilisia, kali duša zastałasia taja samaja ciomnaja, złaja, rahataja. Što z taho, što ułaść pierajšła z ruk cara u ruki narodu, kali ǔłaść jość nie asnowaj prawa, a jaho hranicaj, a hranicu ǔsiakuju možna pierajści. Što z hetaho kali my z uładańnia častnaho ziemloju piarojdziem da supolnaho, kali u adnoj i druhoj formie čornaja duša swajo moža zrabić: u sioniašniaj zrabila kapitalizm h. z. bahactwo adnych a biedu druhich, a u supolnaj biedu i nendzu usich čysta, jak heta było u Kitai u 12 stalećciu. Dušu treba zreformawać, a tady formy nojducca. Byłab wada zdarowaja, a prylada budzie; sama pryłada biez wady dužo ni pamože.
Kolady i Nowy Hod jak raz prypaminajuć nam Taho, chto pryšoǔ dušy lačyć, chto wadu žywuju prynios. Naradziǔsia Jezus Chrystus kab ludzi žyćcio mieli usie jak adzin, kab bahata mieli, kab była chwała Bohu, a ludziam pakoj. Žyćcia i pakoju hetaho nia budzie na ziemli, pakul ludzi da Chrysta ni pojduć i u Jaho nie nawučacca, jak dušy lačyć, a ni formy žyćcia zmieniać.
Lubiać siońnia mnohije časta kazać, što Chrystus byǔ pieršym demokratam, sacyjalistam, rewalucyjanieram. Niachajže tyja woźmuć ewanheliju i pačytajuć, ci Chrystus pačynaǔ reformy ad kary, ci ad asierodka, ci pačynaǔ ad palityki, ziemielnaj sprawy, hramadzianskaj, ci kazaǔ što treba zwalwać trony, adbirać bahatym ulasnaść, wajawać z buržujem.
Nie pryšoǔ jon baranić karaloǔ, buržujaǔ, ale nia pryšoǔ jon biednych usich krajoǔ jednočyć na baraćbu z druhimi.
Chrystus pryšoǔ dušy wylečyć, prypomnić ludziam, što ni samym tolki chlebam žywie čaławiek, ale słowam božym; prypomnić, što na ziemli raju nikoli nia budzie, tut irža psuje, ahoń palić i zładziei kraduć, pryšoǔ bahatym skazać, što im trudna da nieba dastacca, pryšoǔ biednym skazać, što ni wajnoju a pracaju budujuć. Pryšoǔ usim čysta narodam usich krajaǔ skazać, što pierš na pierš treba šukać praǔdy božaje i sprawiedliwaści, a rešta usio samo najdziecca.
Nia byǔ tady Chrystus sacyjalistam, rewolucyjanistam, alie nia byǔ jak my bačym i abaroncam kapitalizmu. Jon byǔ nad usim hetym. Heta usio formy, a Chrystus nia byǔ formalistam. Kab duša byla zdarowaja, liudzi pierachodzili b ad formy da formy spakojna, biez zabojstwa, zładziejstwa, čužažonstwa, rewolucyi, kali duša chworaja pieramieny žyćcia nie paprawiać.
Kolady nam usio heta prypaminajuć, a Nowy Hod prypaminaje jašče toje, jak mała taho, što Chrystus naradziǔsia u Betlejemie, treba kab naradziǔsia u dušy kožnaho. Na Nowy Hod my sabie žadajem ščaścia, a zabywajem, što Nowy Hod nie pryniasie hetaha ščaścia jak dzied u miešku za plečami, alie ščaście budzie tolki tady kali Chrystus narodzicca u nas. Daǔbyž Boh kab našy braty Biełarusy pačynajučy reformu swajho žyccia wielmi wažnuju, bo adradžeńnie, pačali nie ad formaǔ samych, a i ad taho što nam prypaminaje Nowy Hod i Kolady.