Franciš Bahušewič (1930)/VIII

← VII. Bahušewič, jak paet

VIII. Značeńnie Bahušewiča Літаратуразнаўчая праца Аўтар: Адам Станкевіч 1930 год

Прапануем да спампаваньня!

VIII. ZNAČEŃNIE BAHUŠEWIČA.

Słowam, Fr. Bahušewič pieršy ŭ biełaruskim adradžeńni tak hłyboka i ŭsiestaronna i sapraŭdy pamastacku raskryŭ prad narodam usiu trahiedyju jaho žyćcia nacyjanalnaha, socyjalnaha i relihijnaha, a takža hłyboka, jasna i pamastacku pastawiŭ prad narodam u hetych-ža halinach žyćcia wysokija ideały.

Dziela hetaha značeńnie Bahušewiča dla biełaruskaha narodu zrazumiełaje. Značeńnie heta, jak kaža naš piśmieńnik i pieršy historyk biełaruskaj literatury M. Harecki — „duža wialikaje. Jano wialikaje z histaryčna-literaturnaha pohladu, asabliwa ad ščylnaha źwiazku z našym nacyjanalna-socyjalnym adradžeńniem, duchoŭnym baćkam katoraha i jość Bahušewič. Jon-pieršy ŭsienarodny biełaruski prawadyr i pieršy biełaruski piaśniar-rewolucyjaner. Jon pieršy nacyjanalny biełaruski poet, dahetul adzin z samych wialikich u hetym značeńni... Literaturnaje značeńnie jaho nia było aceniena jak maje być, i cikaŭna, što narod skarej za intelihientnych krytykaŭ pačuŭ jaho wielič. Paškodzili jaho literaturnaj sławie čytańniki-šlachtuny, katoryja pa staroj pamiaci i ŭ bahušewickaj paezii šukali, i ŭ hetym „śloznym tonie“ znachodzili tolki žarty. Paškodziła joj i adarwanaść Bahušewiča ad maskoŭskaj i polskaj literatury, adsutnaść źwiazkaŭ u paeta z wydatnymi čužymi piśmieńnikami i adsutnaść toj świadomaj biełaruskaj intelihiencyi, katoraja acaniła-b pieśniara i ab sławie jaho pierakazała-b čužyncam. Razumiejecca, što pa literaturnaj zdolnaści i tolki pa čysta mastackamu značeńniu z Bahušewičam niama što i raŭnawać našych raniejšych za jaho pieśniaroŭ. Ale i siarod paźniejšych za jaho našych piśmieńnikaŭ kali i jość kolki imieńniaŭ dužejšych za jaho pa zdolnaści čysta piaśniarskaj, dyk roŭnych jamu pa nacyjanalna-socyjalnaj samabytnaści pakul što nie źjawiłasia, i ŭsie iduć pa toru, dzie jaho śled byŭ pieršy i najdužejšy. Bahušewič skirawaŭ našu literaturu na peŭny naturalistyčny šlach i źwiazaŭ jaje z narodam“. ^[1]

Urešcie musim zaznačyć, što ideały, dadzienyja nam Fr. Bahušewičam, ad śmierci jakoha minuła sioleta 30 hadoŭ, aktualnyja i ciapier, poŭnyja jašče siańnia źmiestu i značeńnia. Dy i nia skora źmiest tworaŭ jaho wyčarpajecca. Staniecca heta tolki tady, kali narod biełaruski dasiahnie toje, da čaho jaho Fr. Bahušewič kliča, kali dasiahnie ŭsiestaronnuju swaju nacyjanalnuju samabytnaść. Tak hłybokija, tak płodnyja dumki Patryjarcha biełaruskaha adradžeńnia Fr. Bahušewiča!

Woś-ža siańnia bajawym pawinna być zadańniem pradusim biełaruskaj intelihiencyi zaznajomić šyrokija našy narodnyja masy z tworami Fr. Bahušewiča i samoj stacca nieadłučnym pryjacielem i kulturnym prawadnikom swajho narodu zhodna zaklikam taho-ž narodu praz wusny pieśniara ŭ wieršy: „Nia čurajsia“:

„Nia čurajsia mianie, paničok,
Što dałoń pakrywajuć mazoli;
Mazol pracawitych značok,
Nie zarazić ciabie jon nikoli.
To medal za trudy i za muku,
Nie chwaroba jakaja z zarazy.
Nia stydajsia padać ty mnie ruku,
Bo na hetaj ruce niama skazy!“...

Uwieś narod biełaruski pawinien čytać i pieračytywać Fr. Bahušewiča i štoraz hłybiej paznawać jaho. A źmiest jahonaha wieršu „Achwiara“, jaki jość badaj ahulnaj syntezaj dumak usiej tworčaści Bahušewiča, pakinuty nam jak testament baćki swaim dzieciam, pawinien być adbity na sercach biełaruskaha narodu:

„Malisia-ž, babulka, da Boha,
Kab ja panam nikoli nia byŭ:
Nie žadaŭ-by čužoha,
Swajo dzieła, jak treba rabiŭ...
Kab ludziej pryznawaŭ za bratoŭ,
A bahactwa swajo mień za ich,
Kab za kraj byŭ umierci hatoŭ,
Kab nia prahnuŭ ajčyny čužych.
Kab ja Boha swajho nie akpiŭ,
Kab nia zdradziŭ za hrošy swoj lud,
Kab swajho ja dabra nie prapiŭ
I nizašto nia mieŭ čužy trud!“...

Wilnia, 10.X.1930. Ad. Stankiewič.

---

1. М. Гарэцкі — Гісторыя беларускае літэратуры. Вiльня, 1921, str. 117.