|
Бывала, толькі быў і страх,
Што былі вупыры ды чараўнікі,
Дык іх палілі на кастрах,
Ды й прападалі ад Божай рукі.
Даўней нябожчыкі з магіл хадзілі,
Ды яшчэ і русалкі гарцавалі,
П’янага мужыка па балоту вадзілі,
Ды і чараўнікі працавалі.
Дзёмкаў сынок быў жосткі і на ўсё цікавы,
Аж і папаў ён на сваю судзьбу!
І ці гэта-ж яго занёс туды ня лукавы,
Што ён папаў к бесам на свадзьбу?
Чуець ён ноччу, што ў таку іграюць, басуюць,
А ён і давай к варотам падхадзіць, —
Аж там чэрці па таку танцуюць!..
І чаго-ж яму было туды хадзіць?
Глядзіць ён у шчэлку, разьвесіўшы свае грыбы,
І відзіць, што там гараць чорныя сьвечкі…
Аж старшы чорт вылез із трубы,
А памошнік яму вылез із печкі…
Да бяды яму было недалёка, —
І ці гэта-ж ён быў ня кеп?! —
Чорт увідзеў ды й торк! яму пальцам у вока,
Дык ён і асьлеп.
Цяпер торбы на сьпіне носіць
Ды па сёлах дражніць сабак,
Куска хлеба у людзей просіць
Ды ў нос піхаець табак.
Якая тут немач?
І адкуль, накасалася ліха,
Што усякую ноч
Конь не стаіць ціха?
Што ноч у хлеве стукатня,
Што аж трасуцца сьцены, —
Чыста замучыла майго каня,
Што не абабрацца пены.
На сьпіне вылезла шэрсьць, —
Вж на ім’езьдзіць хляўнік[1]!
Ці гэта-ж каню майму чэсьць? —
Але я ў гэта ўнік!
Годзе табе, канёк мой, гараваць,
Я табе магу памоч:
Пашоў я у хлеў пільнаваць
І сеў там на ўсю ноч.
І ўвідзеў гэта на вяку,
Хоць у хлеве і цёмна:
Аж — хлопчык у брыльку
І езьдзіць на кані конна!
Што-ж мне тут чакаць?
Стой, мой ты галубок!
А ён гайдашанькі уцякаць!
А я камянем яму ў бок!
Ня будзеш ты, чараўніку,
У сяле рабіць галабурды!
Ты ўжо не аднаму чалавеку
Нарабіў ня мала бяды.
Ты ў свадзьбе сядзіш за сталом,
А сватом думаеш гаручку;
Ты ў жыце заломіш залом,
Каб узяць грошы кучку.
І не ў аднаго гаспадара
Авечка і кароўка пала
І ў беднага нашага дудара
Дуда лопнула і прапала.
Ты век хадзіў у насове
І быў вялікі калдун,
Што не адзін мужык на галаве
Насіў, як войлак, калтун.
У нас вясельле ў суботу,
А ты напусьціш на сватоў зык,
Што ўсе сваты бесяцца да поту, —
Вот табе і выперла язык.
Ты быў ужо й дужа стары,
А чараваць табе бывала карціць;
А цяпер выйшла з цябе пара,
Годзе табе ўжо сьвет муціць.
Цябе век чэрці аберагалі —
Ды й вяроўку табе прынясьлі[2].
А ўсе людзі цябе лаялі ды клялі, —
Вот цябе чэрці й панясьлі.
Ты век і Богу не маліўся,
А толькі губіў людзей, —
Вот на вяроўцы й задавіўся.
Ах ты, вядзьмак, зладзей!
Цябе ўсе й багатыя мужыкі
На куце за стол садзілі, —
Ах, ты адбіраў ім языкі,
А к папу дзесяцкія цябе вадзілі.
Ты садзіў людзям скулы ў рот,
А сам піў першую румку,
А каго хватала за жывот,
То ў цябе прасілі ратунку.
Ты чараўніком і радзіўся,
І твая чартова была душа, —
Вот ты хвосьцікам і завіўся…
Пі смалу там з каўша!
Ты з людзей скуру лупіў
І быў нам, як горкая рэдзька;
Ты гарэлку каўшом піў, —
Вот ты Й пашоў у пекла, Хведзька!
Ня будзеш ужо ў кароў малако адбіраць,
І ня будзеш заламаваць залом,
Ды й дудар будзець сьмела ўжо йграць, —
Ідзі ты ўжо ў землю калом!
Быў і ў нашым сяле
Чараўнік і скупец, —
Няхай ён кіпіць у смале, —
Ну, багат быў, як купец!
Каліту ён сваю набіў,
Бо ўмеў чарамі прыабратаць;
Але што-ж ён перад сьмерцю зрабіў:
Давай чырвонцы з мёдам глытаць.
І не паспавядаў яго поп,
Без папа душою рыгнуў, —
Аж узарвала ў хаце строп,
Як злы дух з яго прыгнуў.
Вот мы яго на ростанькі занясьлі
Ды пры балоце ў яму зарылі,
Ды й яшчэ мы сябе не спасьлі,
Што мы каменьнем яго не накрылі.
Аж ён і давай хадзіць па начох
Ды бедных мужыкоў страшыць,
Што не аднаго ён заехаў па плячох,
Што другі, бедны, аж запляшаць.
Ён і ночы на магіле стаіць,
І нетуці нам ратунку яго збыць, —
А вось парадзіў троху поп,
Што трэба асінавы кол забіць.
Гэта-ж нам не калёсы занасіць!
І ўчынілі мы такую раду,
Што трэба папа папрасіць,
Каб ня даць волі гэтаму гаду.
Вот мы яго й адкапалі,
Аж ён ляжыць тварам уніз,
Ды сотню вужак там напалі,
А ён, вядзьмак, яшчэ й не асьліз.
Вось прышоў к магіле наш і поп
І сьвятую малітву сатварыў:
— „Кіньце, кажаць, на яго багуну сноп,
„Я, кажаць, яго ўжо ўмарыў,
„Ды й галаву яму адсячыце,
„Відзіце, што ён ляжыць, як вол,
„Ды к пятам яе прытачыце,
„А ў грудзі забіце яму кол!“
Усё мы гэта зрабілі,
Што прыказаў нам поп,
Асінавы кол яму ў грудзі забілі,
Ды яшчэ й абухом далі ў лоб.
Тады, нячыстая сіла, перастаў хадзіць,
Без галавы, відаць, ужо ня мог,
Ды поп і дарогу яму сумеў загарадзіць,
Хоць не адсеклі мы яму й ног.
Прастыў яго ўжо і сьлед!
І што-ж посьле чуем мы:
Увідзеў дзіва наш сусед,
Ідучы ноччу з карчмы.
Было гэта а паўночы,
Чуець ён: хахочуць і пляшуць…
Аж на магіле яго чэрці, як панічы,
І на суседа рукамі машуць!
— „Хадзі бліжэй к нам, Тарас,
„Мы табе дзіва пакажам;
„Тут будуць грошы у нас,
„Як чараўніка мы разьвяжам“.
Тарас бліжэй падыйшоў,
І ад страху ўвесь дрыжыць,
Чуць з галавы ня сыйшоў,
Што чараўнік на магіле ляжыць.
Магіла яго блізка ад дарогі,
Каб у памяці ўсе мелі;
Аж чэрці як трахнулі яго за ногі,
Дык з яго грошы й загрымелі.
— „Бяры, Тарас, гэтыя грошы,
„Ты цяпер будзеш багат,
„Ды й глядзі-ж: будзь харошы,
„Каб быў і ты яму брат!“
А самі з трупам панясьліся,
Што аж віхор падняўся:
Валей чараўнік на сьвет не радзіся!
А Тарас за грошы прыняўся.
Кучу золата ён забраў,
Ды, небарак, не разбагацеў:
Тыя грошы ў яго злодзей украў,
А ён толькі абнагацеў.
Такія грошы ня йдуць у прок,
Хоць хто і розум меець;
Забяры іх Сідар або Пятрок,
То кажынны зьбяднеець.
А чараўнік апрастаў нам дарогу,
Здаецца, навек мы яго забылі;
Дзякуй ужо найвышэйшаму Богу,
Што чэрці і труп яго збылі.
Як ты думаеш, Ільля:
Што ёсьць такое — чорт?
Ці ён ёсьць, як зьмяя,
Ці ён ёсьць, як хорт?
Як-бы ён падобен быў да харта,
Дык ён лавіў-бы зьвярэй і зайцоў,
Ато ён вылезець з балота
Ды ловіць мужчын, баб і мальцоў.
Ён-жа ні часу не зяваець,
І ўбогаму даець кусок хлеба,
Ён-жа і духавенства корміць і адзяваець;
А без яго ня ўпала-бы яму з неба.
Я ня раз гэта гаварыў:
Каб сатаны не баяўся,
Дык ніхто і малітвы-бы не тварыў,
А толькі-бы сьмяяўся…
|
Прапануем да спампаваньня!
