|
Часта, братоньку, вядзеш тое-сёе,
А ўсё-то марна, а усё пустое.
Таму ўжо сто лет будзе —
Старыя помняць людзі,
Скажаць вам і Апанас:
Жыў-быў Мікіта у нас.
На самым канцы сяла —
Там яго хатка была.
Дзяцей ня меў, хоць жанат,
А быў бедзен — не багат.
Багацтва-то усяго
Меў вяпра ён аднаго.
Ды не спажыў і таго:
Ў мясаед яго ня біў,
На продаж, кажуць, карміў,
І так даждаўся паста.
Душа-ж Мікіты праста:
Ён у сяле усім сват,
Суседзям дораг, як брат;
Суседзі яго любілі,
А чым маглі — тым дарылі.
І вот так ён сабе тлеў:
„Іван зрабіў — Іван зьеў!“
Часам, праўда, і упіўся,
Ды з нікім ён не сварыўся,
Толькі-ж на бяду сваю,
Імеў жонку, як зьмяю:
Ці цьвяроза, ці п’яна,
Як ведзьма, была яна!
Каб яе паляруш біў!
Ніхто яе ня любіў.
І муж спакою ня меў:
Ні ён выпіў, ні ён зьеў,
Ні прачнуўся, ані спаў,
Каб чорт яе не наслаў!
Кажу: Мікіта ня жыў,
Пакорны, як цяля, быў,
Што хацела, то рабіў…
Абы ў ласку ей папасьць,
Ішоў, бедны, хоць-бы красьць!
Ды яшчэ-ж ня ў тым канец.
Адкуль ішла пад вянец,
Адтуль, кажу, ўжо ніколі
Царквы ня відзела болей
І, як мне Марта казала,
Чарту душу запісала.
А чорт то быў із чарцей!
Мудрагель нейкі, зладзей:
Так ей ён верна служыў,
Гдзе ні пайшла, пры ей быў;
Што хацела, то купіў;
Мужыка, як мог, дурыў,
А жоначцы спагадаў,
Усячыну падсуваў,
Пакуль душу не паймаў.
Не адзін шаптаў сусед,
Што ў Мікіты Бога нет.
Яны-то ўжо і згадалі!
Паглядзім, што было далей.
Як мы ўжо тое казалі,
У Мікіты вяпрок быў;
Ён яго, як мог, блюдзіў,
Штоб толькі пост перабыў.
Мікіта наш ня быў ласы,
Жонка-ж любіла кілбасы;
А чорт за жонкай хадзіў!
Як пачаў яе дурыць,
Вот так-так ашаламіў,
Што у пост сьвінку забіла,
Абскрабла і абсмаліла,
Ужо кілбас нарабіла.
Муж пашоў водкі прынесьць
Ад арандаркі цішком,
І хацелі ужо есьць,
Аж тут ня было на чом!
Нячысьцік, знаеш, ня спаў:
Таму ужо так і быць!
Ён іх здумаў скалаціць, —
Пабач, што ім заіграў!
Жонку ў каршэнь — па талерку,
Мікіце — ў зубы бутэльку:
Буль, буль, буль, буль, буль — і вот
Пайшла сівуха у рот!..
Бес-жа рад, што іх паймаў
Так гладка у самы час!
Каб і ня елі кілбас,
Другі загнуў ён кручок:
Цап за мяса, ды й уцёк!
А штоб ня было пазнакі,
Наслаў кошкі і сабакі,
І ўсякаму у куток
Кінуў кілбасы кусок.
Мікіціха ў хату — мах!
Аж тут глянуць ажно страх!
Кошкі мяўкаюць, дзяруцца,
Сабакі сабе грызуцца!
Усе сьцены ну-ж трашчаць!
Лаўкі і сталы — скакаць!
А на печы чорт-прахвост,
Узяўшы у зубы хвост,
Патуль шчокі надымаў,
Аж як на дудзе зайграў,
А пасьля захахатаў,
Прыгнуў на стоўп ды прапаў.
Мікіціха — да мужа!
Чуць не ўхапіўшы нажа:
„Якія-ж чэрці у нас?
„Ні гарэлкі, ні кілбас!
„Хто нашу сьвініну зьеў?
„Гдзе ты гарэлку падзеў?!
„Каб ты скрозь зямлю прапаў,
„Астатні раз пазіраў!..
„Уту, нячыстая твар!
„Паганы башкір! Татар!
„А штоб ты здох! Штоб асьліз!
„Каб ты згарэў! Штоб павіс!“
Мікіта-ж таго ня чуець,
Што яна так гамануець:
Ён-то нямнога і піў,
Ды чорт з панталыку зьбіў:
Кажу, так горка упіўся,
Што і з ног ужо зваліўся,
Абсьлініўся, аббляваўся…
Кінем яго, штоб праспаўся.
Мікіціха не п’яна,
Ды ўжо чортава яна!
Захацела, як ні будзь,
Каб і Бога абмануць!
Бес-жа ад бабы мудрэй:
На ўсё прыдумаў зацей!
(К яму трудна раз папасьць!)
На што-ж было мужа клясьць?…
Бо хто хоча другіх клясьць
І кажа: „Каб ты прапаў!“, —
Можа і сам прапасьць.
А усім такім цяпер
Вот з Мікіціхі прымер!
Яна, чуць тое сказала,
Бач: згарэла і прапала!..
Чорт хатку смалой абліў,
Ўзяў яе ды й запаліў;
Як у пекле, сам пяець, —
Яму і тут усё роўна!
Хата ужо чарцей поўна,
А чарцянят поўна клець!
Скачуць, верцяцца па клеці,
Кажу, як хрышчоны дзеці!
Ўсякі весел ды і рад,
Што іх бацьку пайшло ў лад.
А шатаны-ж іх там знаюць,
Што яны за сілу маюць?
Вот так, як птушкі, лятаюць!
Адзін задумаў скакаць
З-пад лаўкі аж на палаць!
Другі цуп-луп на калок
І тру-ру-ру, як млынок!
Трэці ходзіць на рагах!
Чарту нішто не ў прамах!
Гэты на агонь дуець,
Агу! занялася клець!…
Той дзьверы падпёр, як дуб,
А той, ўзяўшы кацюбу,
Шмык у хату скрозь трубу!
І Мікіціху за чуб!
Торгаў, сморгаў па палу,
Тады піхель! у смалу…
Вота-ж табе! Ня будзь ласа!
Гдзе-ж цяпер твая кілбаса?
Ўсё прапала ў адну ноч…
І назаўтрае, чуць сьвет,
Мікіціхі ужо нет!
Уся воласьць тут прыйшла,
І нікога не знайшла:
Хатка скрозь зямлю пайшла!..
|
Прапануем да спампаваньня!
