|
Добры дзень,
зялёныя загоны — дываны,
я прышоў паслухаць з вамі
гутарку Дзьвіны.
Сакалінай-пераліўнай
прывітала песьняй даль,
плынь бурлівых, цёмна-сініх,
векапомных хваль.
Залаціцца-весяліцца
звонка-струнная вясна.
Добры дзень, вам, палачане,
добры дзень Дзьвіна!
Шустры ветрык жартаўліва
у кустох зашалясьціць.
Гоман хваль Дзьвіны бурлівай
чую першы раз ў жыцьці.
Мілагучныя вясьнянкі
ў сэрцы туляцца ў мяне.
Ля ўзьбярэжжа палачанкі
песьняй шлюць паклон вясьне.
Радасьць — іскрамі шугае,
ў полі — кветкамі гарыць.
Хвалі звонкія змываюць
бераг замкавай гары.
Плыньню плаўнаю, свабоднай
ціха коцяцца чаўны.
Прывітаў я песьняй роднай
Запалоцьце Скарыны.
Росная раніца,
сонцам румяніцца,
нібы дзяўчына,
каліна.
Птушкі-вясьнянкі
пяюць спазаранку
ў сасоньніку,
як на гармоніку.
Смутку ня знае,
вясна залатая.
ніколі
ў бязьмежным полі.
Хвалі, бывае,
журбу абуджаюць,
нявесела стане,
як глянеш.
Жыцьцю маладому вясной не астыць,
ня спыніць яго песьні стазвоннай.
Чарадою плывуць па Дзьвіне плыты,
мінаючы горы, лясы, балаты,
пад сьпеў маладых плытагонаў.
Забаўна плывуць за плытамі чаўны,
хістаюцца ў золаце хваляў.
Любыя песьні гульлівай Дзьвіны
ў сонечнай радасьці звонкай вясны
чаму спавілі мяне жалем?
Жудасна. Крыўдна. Яшчэ вярста,
і гоман прывольля зьнікае.
Сьлёзы нядолі там льле бедната,
пазбаўлена ў роднае хаце кута —
мовы роднае іх пазбаўляюць.
Сьцюдзёным туманам на сэрцы іржа
балюча атручвае радасьць.
Дротам калючым сьціскае мяжа, —
а за мяжой кайданы бразжаць,
кучаравыя сохнуць прысады…
Вечарам ясна-вясеньнім
люблю рассыпаць лятуценьні.
Хочацца ціха, пакорна
туліцца да ночанькі зорнай,
забыцца аб дзеннай завеі
хвілінкай маленькай аднэю.
Хочацца думкамі ўзьвіцца
над вольнаю ў сьвеце зямліцай!
Люблю прытуліць лятуценьні,
дый… цені, праклятыя цені
Беларусі спраўлялі хаўтуры
сваёю гвалтоўнай «культурай».
Беларусь не па сэрцу, скрыгочуць,
засланілі-бы, гады, ёй вочы.
О, цені, прыблудныя цені
носіць імглістая цемень.
Сказ пра Дзьвіну нам раскажа парою:
лірнік, схіліўшысь пакорна журбе:
„Бераг твой срэбны, дно залатое,
кроў працякала, Дзьвіна, праз цябе.
Шляхта, ксяндзы, ізуіты зьвярына
глумілі бязьвінных тутэйшых людзей.
Набегам няволілі нашу краіну
хэўра разьюшаных рускіх князей.
Дый палачанкі княжны Ефрасініі
сёньня стаіць не адзін манастыр,
хоць змоўклі-заціхлі у зарасьлях ціны:
шумныя хвалі сівой Палаты.
Там, дзе радзіўся Францішак Скарына,
чакалі стагодзьдзямі сонечны дзень.
Раней ізуіты глумілі бясчынна
і пакаленьне праклятых князей“.
Неяк думкі ўзьвіюцца варожа,
глянь адно, — за царквою царква.
Гэтым скарбам падужацца зможа
з перамогаю толькі Масква.
Пасінеўшы стаяць камяніцы;
бывала пад бразганьне шпор
кадзеты хадзілі маліцца
ў праславуты Сафійскі сабор.
І многа, ой, многа было іх:
аплялі, як на пасецы мох.
Але ўсё-ткі народ наш устоіў,
захаваўшы хоць мову ў грудзёх!
Сёньня новымі ўзорамі звычаі
сталі наша жыцьцё аздабляць,
А чынушы „былого величия“
хоць за… ногі гатовы кусаць.
На вуліцах сьціхне ўвечары гоман, —
„былое величие“ ў пролазах цьмы
песьню заводзіць пад хрып грамафона:
— „бывали дни гуляли мы“.
Зьбяруцца суседзі зблізку, здалёку
паслухаць „восточный цыганский романс“,
вып‘юць па чарцы вішнёўкі салодкай,
пульку сыграюць адну ў профэранс…
Вістуюць усе. Азарт забірае…
Бяз козыра… Ў цёмную… Бубні-звон.
Жанкі падкіднога сабе падкідаюць,
хрыпіць, пацяшаючы іх, грамафон.
Анекдот? — бясспрэчна! Жарт? — бязумоўна.
Сьмех? — ён-жа радасьць пары залатой.
… На вока папаў „Беларускі слоўнік“,
застыгла вясёласьць, зьмяніўся настрой.
Скубуць намі ўзьнятае роднае слова,
расьцьвіўшае пышна, як сонца, як дзень.
Слову служылі грудзі аховай, —
ня вытруціць вольна ўздыхнуўшых грудзей!
О, пакаленьне, — „пшаніца хрыстова“,
было узьнялося, як вецер з-за гор.
Стрыножыць імкнуліся роднае слова,
што вызваліў Наш Семнаццаты Год.
Ніколі ня сьцяць ім жыцьця маладога,
не зацямніць нашых сонечных дзён.
Няхай-бы гулялі сабе ў падкіднога
дый соладка слухалі-б свой грамафон.
О, спадчына лютая! Хто-бы забраў-бы?
(Жыцьцё не да смаку бяз розных прыкрас)
З пасагам аддалі-б, з прыбыткам, запраўды,
адно, каб ня стала іх толькі у нас.
Шэлест гульлівы, шэлест вясеньні
ветрыкам носіць мае лятуценьні.
Звонкае поле. Зялёныя сьцежкі
сэрца ўзбудзілі квяцістай усьмешкай.
Знаю я, знаю, рассыплецца цемень,
зьнікнуць-загінуць прыблудныя цені,
Вораг, як хваля у сьнежні, застыне.
Эх, залатое Нададзьвіньне!
Полацак, 1926 г.
| 
Прапануем да спампаваньня!