Творы М. Багдановіча (1927—1928)/II/I/1
| ← М. Багдановіч | 1. І. Няслухоўскі Крытыка Аўтар: Максім Багдановіч 1928 год |
2. Глыбы і слаі → |
Прапануем да спампаваньня!
I.
ГІСТОРЫЯ ЛІТАРАТУРЫ і КРЫТЫКА.
1.
1910.
Малую літаратурную спадчыну пакінуў нам І. Няслухоўскі, усяго толькі дзюжыну вершаў… Але прычыну гэтага трэба шукаць не ў бясплоднасьці таленту песьняра, а ў агульным характары таго часу, на каторы прыпадае яго пісьменьніцкая праца. На вялікі жаль гэта былі нудныя 80-я і 90-я гады, калі ўсякая жывая справа зараз-жа і зацісківалася, калі грамадзянская думка крэпка спала, калі ўсё жыцьцё якась пашарэла і прынікла. Ня трэба і казаць, што ніякага колькі-небудзь прыкметнага беларускага руху тады і ў паміне ня было, бо нацыянальная сьвядомасьць не магла разьвіцца ў народзе бяз помачы ўласнай інтэлігенцыі, а яна толькі што яшчэ пачынала адслаівацца. Праўда, на вялікім абшары нашага краю патроху зьяўляліся людзі, так ці сяк дарабіўшыяся да нацыянальнага самапачуцьця, а разам з тым ужо пачала аджываць і замершая лет на 15 беларуская пісьменнасьць: [перадрукоўваўся] Марцінкевіч, зьявілася колькі ксёнжачак Ельскага, пераклад Гаршынаўскага апавяданьня „Сыгнал“, вершы Бурачка, Каганца, Шункевіча і інш. Але да народу гэтыя творы бадай што не даходзілі, а спольшчаная і абруселая беларуская інтэлігенцыя пачытывала іх з усьмешкай, як нешта мілае, і у той-жа час бадай што ні для чаго непатрэбнае. „Надта-ж яно міла думаць думкі і, як дзеці, пушчаць пузыр з мыла“… Паміж яе мог здабыць вядомасьць хіба толькі „Тарас на Парнасе“, каторы і перавыдаваўся шмат раз. Пры гэткіх умовах пісьменьніцкая праца не магла быць колькі-небудзь напруджанай, што і адбілася на малым ліку твораў Няслухоўскага. Так і здаецца, што пісаліся яны „паміж сур‘ёзнымі справамі“, калі выдаваўся вольны час і доўга ‘шчэ потым ляжалі ў скрыні песьняра. Але гэтая марудасьць працы мела і свой добры бок, бо павэдлуг яе паміж твораў Няслухоўскага няма пісьменьніцкіх выкідышаў, каторыя так нярэдкі цяпер. Талент яго ўстаў перад чытачамі ва ўвесь свой рост…
Увагі
[правіць]1. Ів. Няслухоўскі. Няскончаны артыкул. Друкуецца з аўтографу (1, 3.).
У адным з сваіх лістоў (IX — № 4) М. Б. піша: „пачаў крытычную стацейку аб Няслухоўскім“. Ліст даты ня мае, але са зьместу можна лічыць, што ён напісаны быў яшчэ да падарожы пісьменьніка ў Вільню, мабыць у 1910-м годзе.
Да 3 стар. Перадрукоўваўся ўзята ў дужкі, як папраўка, дапушчаная Камісіяй (у аўтографе стаіць „перадруківаўся“). — Зьявілася колькі ксёнжачак Ельскага. Ельскі беларускі пісьменьнік і культурны дзеяч (1834—1916); яму належаць пераклады, некаторыя ўласныя вершы, популярна-асьветныя брошуры і выданьні народных твораў. Выраз Надта-ж яно міла думаць думкі, і як дзеці, пушчаць пузыр з мыла… узяты Багдановічам з вершу Няслухоўскага „Надта салодкія думкі“ („Вязанка“. Петр. 1903, ст. 19).