Usiaho pa kàliwu.
Hiedyminaůski woŭk.
Lehienda apawied je, što zasnawańnie abaronnaho zamku na Turawaj hare ŭ Wilni, stałosia s pryčyny praročaho snu, jaki mieŭ Hiedymin na hetaj hare, stojačaj na pahraničy świežapadbitych biełaruskich ziamiel.
Sniŭsia jamu zakawany ŭ zialezo woŭk. Woŭk ryčeŭ tak hołasna, što ryku jaho ulakłosia śmiełaje serce zawajewaciela Biełarusi. Kniažy waražbit Lizdejko praročyŭ uwieś son na dobraje; tolki abawiazywaŭ kniazia zasnawać na hetaj hare abaronny zamak.
Hetkaje tłumačeńnie snu čynić čeść kniažamu waražbitu, jaki, jak z hetaho miarkawać možna, razumieŭsia niazhorej na palitycy i tahočasnaj stratehicy, bo kab utrymać padbityje biełaruskije prawincii ŭ swaich rukach, Hiedyminu, saŭsim słušna, treba było dzoeržaŭny bastijon wysunuć napierad i ŭčynić jaho złučajučym źwianom miž dwuma narodami.
U hetym zdareńni lehienda u paetyčnuju formu prybrała istotnyje palityčnyje zadačy i mety arhanizatara Litoŭskaj dzieržawy.
A kali zadačy byli ŭžo zrealizawany, zmiest lehiendy pierastaŭ być wažnym, to zastałasia małazrazumiełaja patomnym wiekam, ale ůsio-ž taki, symwoličnaja lehienda.
Pastarajemsia razhadać jaje symwoličnyje asnowy.
Symwolična tut postać woŭka. Letapisiec pad 1130 hodam kaže:
«…! wilnianie ŭlali sabie s Carhoradu kníazia połackaho Roscisława Rohwałodawiča dziaciej: Dowiła kniazia dy brata jaho Moŭkałda kniazia. I toj na Wilni pleršy kniaź Dowlł, brat Maůkałdoŭ bolšy. A dzieci jaho: — Widkatoraho ludzi woŭkam zwali dy Erden kulaź…»
Znače Wilnia ŭžo da Hiedymina słyła woůčym hniazdom, — wotčynaj kniazia-woůka, zakawanaho ŭ stal, znače aružnaho i hroznaho.
I mimawoli nasuwaj cca pytańnie: što spakojny son Hiedymina trywožyŭ nia źwier-woŭk, a mistyčnaja asoba kniazia Wida, jak symwoł pajaremlinaj im biełaruskaj prawincii.
Ab herbie pahonia.
Zasnawaciel Wial. Kn. Litoůskaho Hiedymin nie znaŭ herbu pahoni, bo istnuje jaho piečać wyabražajučaja asobu siedziačuju na tronie, s karonaj u adnej, a berłam u druhoj ruce. Syny Hiedymina hetak sama nie ůžywall na swaich piečatkach pahoni, bo Jeůnutowičy (patomki Jeůnuta, Hiedyminawiča) užywall raspiataho lwa.
Klejstut užywaů piečatki z wyabražeńniem rycara, stajačaho ů profil s padniatym miečam u adnej, a ščytom u druhoj ruce.
Zachodzić pytańnie ci naahuł hiedyminawičy ŭžywali herbu pahoni i chto s kniazioŭ litoŭskich pieršy jej piečataŭsia?
Zatoje niepazbaůlen cikawaści fakt, što ůžo u XVI stalećci siem s pierewažajučym biełaruskim elementam, wojewodztw: Wilenskaje, Trockaje, Nowahrudzkaje, Witebskaje. Połackaje, Smalenskaje, i Mscisłaŭskaje majuć za swoj herb pahoniu, na rožnaj barwy paloch. Suproć žamojdzkaho kniaźstwa, ja-
