Старонка:Karotkaja historyja Biełarusi (1910).pdf/98

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

F. Bohuševič.


F. Bohuševič.

čonaść. Kliment šmat pisaŭ knih, ale da našaho času atkryli tolki adzin jaho list, pisany da staraho tawaryša, smalenskaho pana Fomy. Z listu my bačym, ab čym i jak dumali tahočasnyje aświečonyje ludzi ŭ Smalensku. Wychodzić, što Kliment i jaho starońniki, kab abjaśnić światoje pisańnie, apiralisia na twory hreckich piśmieńnikoŭ i fiłosofoŭ: Homera, Płatona, Arystotela i dr. Proci ich wystupaŭ niechta Hryhory, tak sama Smalenski „knižnik“, katory trymaŭsia słowo ŭ słowo światoha pisańnia i wolnaho tłumačeńnia nie dapuskaŭ. Jak adna, tak i druhaja starana čytali ŭ oryhinale (pa hrecku) roznych hreckich piśmieńnikoŭ. Adnym słowam, u XII stalećci biełaruskaja kultura stajała nadta wysoka. S taho času jana ješče wielmi doŭha nia tolki nia padała, ale ŭsio raźwiwałasia, tak što, kali Biełaruś uzjednałasia z Litwoj, Litwa, nia majučy swajej, pryniała biełaruskuju kulturu, i staraświeckaja biełaruskaja mowa zrabiłasia dla Litwy tym, čym ciapier dla našych panoŭ jość mowa polskaja: pa biełarusku hawaryli kniazi, bajary, hetaj mowaj pisalisia dakumenty, adbywalisia sudy; ŭ joj-že znosilisia z zahranicaj, u joj pisalisia zakony. I tak było ažno da XVII stalećcia. Užo ŭ XVII stalećci biełaruskaja šlachta, adyjšoŭšaja da polskaj kultury, nie rupiłasia ab swaju, a pazwalała ŭsiamu rodnamu, jak staroj budoŭli, padać pamału. Praz usio hetaje stalećcie biełaruskaja mowa tracić swaje prawy, i ažno dajšło da taho, što ŭ 1696 hadu Sejm pastanawiŭ biełaruskuju mowu wykinuć z hasudarstwienaho užytku. Adnak biełaruskaja mowa astałasia doŭha ješče ŭ cerkwi i kaścieli i zabaroniena była, jak my ŭžo wiedajem, Ukazam 1839 hodu.