a ukrainskaj prawasłaŭnaj šlachcie pastawili warunak, što jana pawinna albo pryniać Uniju, albo adrečysia swajho mieńnia, katoraje addawali polskim panom. Prawasłaŭnyje cerkwy adny pazačyniali, druhije addali ŭ arendu žydom. Kali prychodziłosia adpraŭlać bohosłužeńnie, charanić, ci chryścić, treba było iści da žyda i płacić hrošy za toje, kab jon atčyniŭ dźwiery cerkwy. Wolny dahetul kazak, katory nie chacieŭ pryjmać Unii, ličyŭsia ciapier biezpraŭnym razbojnikam; a kali i pryjmaŭ jaje, dyk pawinien byŭ stacca niawolnym mužykom i adbywać pryhon. Adwažny kazak i świetły čeławiek, hetman kazacki Sahajdačy, patrapiŭ na niejki čas złahodzić adnosiny Polskaj Rečy-pospopitaj da kazakoŭ, ale paśla jaho śmierci iznoŭ pačali ździekawacca nad kazakami. Palaki ŭziatych u niawolu kazakoŭ strašenna mučyli, a z hetmanoŭ ich Paŭluka i Ostranicy z žywych dzierli pajasami skuru. Kazaki staralisia adpłačywać tym samym žydom i palakam.
Z hetaho času Ukrajna stanowicca miejscem, kudy ŭciekajuć usie niezdawolenyje polskim uradom: «dyzunity», sielanie katoryje ŭciekali ad paddanstwa i dr.; jany pačynajuć wystupać, jak abaroncy prawasłaŭnaj wiery. Takim sposabam pahłumleńnie nacionalnaj sprawy na Bieraściejskaj Unii dawiało da kazackich wojn, a z imi pamału i da ruiny Polskaj Rečy-pospolitaj.
Ŭ 1632 hadu pamior Žygimont IV; paśla jaho śmierci wybrany byŭ za polskaho Karala Žygimontoŭ syn Władysłaŭ IW. Władysłaŭ na hasudarstwienyje sprawy hladzieŭ šyrej, čym jaho baćka; jon chacieŭ pierebudawać unutreny paradak hasudarstwa, nie chacieŭ nikoha pryciśniać za wieru i nawat pastaraŭsia dabicca ad sejmu niekatorych palahčeńnioŭ dla dyzunitoŭ (prawasłaŭnych). Władysłaŭ razumieŭ usie tyje kryŭdy, jakije čynilisia kazakam na Ukrajnie, i mieŭ wialikuju achwotu zdawolić sprawiedliwyje žadańnia kazakoŭ, ale karalu nie dawaŭ woli sejm, złoženy z šlachty. Dyk chacia karol spahadaŭ Rusi, usio-ž i pry im tak sama, jak i raniej, rabilisia biezpraŭja, a kazackije wojny z Rečypospolitaj nie kančalisia. Inačej i być nie mahło; bo ŭ tyje časy šlachcic za čeławieka ŭwažaŭ tolki šlachcica, kryŭda zroblenaja nie šlachcicu nie ličyłasia kryŭdaj. Ale pry ŭsim hetym usio-ž tki šlachta była tolki sotnaj častkaj usiaho narodu, katory stahnaŭ pad uciskam šlachockaj samawoli, pad ciažkaj panščynaj. Nawat sam karol nia mieŭ nijakaj swabody, byŭ niawolnikam šlachty. Šlach-
