miež imi ličylisia kniažstwy: Smalenskaje i Połackaje, — a ŭ X stalećci ŭspaminajucca ŭžo kniažstwy: Witebskaje, Minskaje, Turoŭskaje, Oršanskaje, Druckaje, Łukomlskaje, Mścisłaŭskaje, Iziasłaŭskaje, Słuckaje, Nowohrudzkaje, Nieświžskaje, Pinskaje, Sołomiereckaje, Mazyrskaje, Kleckaje, Pieresopickaje, Swisłočskaje, Barysoŭskaje i inšyje.
Pa ŭsich hetych kniažstwach chryścijanskaja wiera ŭschodniaho abradu rasšyryłasia ad časoŭ Kijeŭskaho kniazia — Wołodzimira. U tyje-ž časy i niekatoryje Biełaruskije kniažstwy naležali da Kijewa. Ale ŭ XI stalećci za niezaležnaść swaju ad Kijewa paŭstaje Połackaje kniažstwo, i mała-pamału zaharajecca niepryjazń Połočan da Kijewa. Połackaje kniažstwo na zachodzie, tak sama jak Kijeŭskaje na poŭdni, pačynaje złučać drobnyje kniažstwy ŭ wadno. Połacki kniaź zajmaje takoje samaje pałažeńnie miež drobnych swaich kniazioŭ, jakoje zajmaŭ kniaź Kijeŭski miež pałudzienno-ruskich udzielnych kniazioŭ.
Tak sama, jak u pałudziennaj Rusi i Litwie, tak i ŭ Biełarusi drobnyje kniažstwy nie byli złučeny ŭ wadno cełaje hasudarstwo; kroŭ liłasia ŭ damowych wojnach, palilisia harady i sioły. Narod trymaŭsia swajho kniazia datul, pakul bačyŭ u im siłu, a kali toj słabieŭ, narod pierechodziŭ na staranu dužejšaho. Treba wiedać ješče, što na Biełarusi z samych daŭnych časoŭ trymaŭsia wiečewy paradak, pry katorym, pa praŭdzi, kniažstwam kirawaŭ narod, a nie kniaź. U wialikšych haradoch, jak Połack, Minsk, Turoŭ, wieče mieło wialikuju siłu i časta prahaniało niepadabaŭšahosia narodu kniazia i wybirało nowaho. Nia hledziačy na heta, narod krepka lubiŭ rod swaich kniazioŭ; kniaziu druhoha, čužoha rodu, ciažka, dy i nie zusim bieśpiečna było sadzicca na pasad Połackich kniazioŭ. Heta prywiazanaść narodu da rodu kniazioŭ swaich dawodzić nam, što kniazi s pahanskimi litoŭskimi imionami nie byli čužymi kniaziami, ałe naležali da rodu Połackich kniazioŭ; jany kniažecki pasad nie siłaj zabirali, ale sadzilisia na jaho pa radawomu prawu.
Połack — samaje daŭnaje i silnaje z usich biełaruskich kniažstw. Kniažyŭ tut z niapomnych časoŭ rod miejscowych kniazioŭ (ab katorym adna skandynaŭskaja (šwedzkaja) pieśnia ŭspaminaje ŭžo ŭ 6 wieku pa naradžeńni Chrysta). Imion tych kniazioŭ historyja nam nie pierekazała. Najdaŭniejšy wiadomy kniaź heta — Rohwołod, katory kniažyŭ u X stalećci. Raskazywajuć, što u Rohwołoda była wielmi pieknaja dačka — Rohnieda. Da Rohniedy swatałosia mnoha roznych kniazioŭ, pa-
