Старонка:Karotkaja historyja Biełarusi (1910).pdf/26

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Гэта старонка не была вычытаная

naściej, nałoženych roznymi „dzieržaucami“—kniaziami i bajarami. Hordy i niedastupny s kniaziami i bajarami, srohi dla wajennych čynoŭ i načalnikoŭ, ćwiordy i nieŭmalimy ŭ sprawach sudowych, Witoŭt byŭ zaŭsiahdy dastupny dla nižšych: kožny sielanin moh dastupicca da jaho i wyłažyć swaje kryŭdy, ci patreby. Witoŭt naležaŭ da liku tych, što patrapiać ludziej kožnaj nacii, kožnaj wiery ličyć roŭnymi sabie, kali jany tolki byli dobrymi hramadzianami. Ion dawaŭ prawy žydam i tataram, katoryje sialisia ŭ jaho hasudarstwie. U tyje časy, kali wa ŭsiej Eŭropie hłumilisia nad žydami, Witoŭt pisaŭ u swaich zakonach: „jestli by žyda zabito, a cierez świedoctwo nie moh dowieści swoim pryjacielem, katoryj by jaho zabił; jestli by koho w pytańniu niekatoraho padozrennaho mieli, my žydam na prociwku padozrennaho chočem oboroncem byci“.

Majučy piered wačyma hłaŭnuju swaju metu: zasnawać niezaležnaje zusim hasudarstwo, Witoŭt chacieŭ ustanawić asobnaho mitropolita dla Biełarusi, zasnawać nacionalnuju cerkwu, niezaležnuju ad maskoŭskaj metropolii. Dziela hetaho ŭ 1415 hadu zjechałosia biełaruskaje duchawienstwo na sabor u Nowahrudak, i tut Witoŭt wydaŭ akružnuju hramatu, ŭ katoraj tak pisałosia: „my, chociačy, štoby waša wiera nie mienšyła, ni ŭhibała, i cerkwam našym by strojenie było, učynili jeśmo tak mitropolita, zborom, na kijeŭskuju mitropoliju, štoby ruskaja čeść usia stajała na ruskaj ziemli“.

Pieršym biełaruskim mitropolitam byŭ Hryhor Cymwłak. Mitropolity bolš za ŭsio žyli ŭ Wilni.

U haradoch Witoŭt sadziŭ remieśnikoŭ i handlaroŭ, dajučy im roznyje „prywilei“, kab raźwić u kraju ŭsielaki promysieł i handel. Kožny mir s susiednimi hasudarstwami Witoŭt wykarystywaŭ na pašyreńnie krajowaho handlu. Kab ablehčyć i rasšyryć handel, Witoŭt budawaŭ nowyje darohi i masty na rekach, prasiekaŭ biezkaniečnyje lesy.

Pad kaniec swajho žyćcia Witoŭt wypoŭniŭ usie swaje žedańnia. Siłu kryžackuju ŭ bitwie pad Hrunwaldam Witoŭtu ŭdałosia zusim złamać; s tataroŭ patrapiŭ zrabić spakojnych susiedzioŭ; samawolstwa kniazioŭ udzielnych i bajar — supakoiŭ. Ustanawiŭšy sprawiedliwyje sudy, strohije wajennyje paradki; razšyryŭšy handel; padniaŭšy chlebarobstwo, ustanawiŭšy šyrokuju swabodu wiery, — Witoŭt moh čekać nahrady za swaje trudy.