Biełaruś. Adhetul wyciekała cikawaść da ŭsiaho biełaruskaho. A raz užo wyklikanaja cikawaść nie chacieła na zaŭsiody astawacca słužkaj u rukach zaincieresowanaj starany; jana pačynała žyć sama pa sabie, niezaležnaja ad nijakich tendencij“.
Janka Łučyna (Niesłuchoŭski).
Pieršym wialikšym tworam u biełaruskaj narodnaj mowie, jak i na Ukrajnie, zjawiłasia pierelicowanaja „Eneida“, napisanaja Mańkoŭskim; spraŭdzi nie była heta literatura, ale bytcam dalej išła ješče taja samaja „etnohrafija“. Da nas dajšoŭ tolki niewialički adrywak hetaj poemy, dyj to nadta drenna zapisany, bo — zamiesta biełaruskaj čystaj mowy, u jakoj miełasia być napisana heta reč, dajšoŭšaja da nas zapiś predstaŭlaje saboj niejki „žarhon“ biez nijakaj literaturnaj wartaści. Pisana heta reč była kala 1790 hodu ŭ Smalenščynie. — U časie polskich paŭstańnioŭ paŭstancy źwiertalisia da biełaruskaho narodu, — jak da pawažnaj siły, katoraja mahła stać im u pryhodzie, — z adozwami ŭ biełaruskaj mowie. U 1840 hadu ŭ Paryžy wyjšła knižka Rypinskaho „Biełaruś“. Knižka heta ŭ swaich pohladach zusim polskaja, ale aŭtor terytoryalna ličyŭ siabie za biełarusa. Za kolki hod iznoŭ hety ž samy aŭtor wydaje druhuju knižku „Niasczyścik, ballada białoruska“. — Dalej, wiadomy biełaruski etnohraf Jan Čečot u Wilni ŭ 1844 i 1846 hadu wydaje dźwie cikawyje knižečki, u katorych daŭ kolki oryhinalnych pieśniaŭ u biełaruskaj mowie («Piosnki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny»). Ale heta ŭsie byli tolki proby. Papraŭdzi, baćkam nowaho biełaruskaho piśmienstwa byŭ Dunin Marcinkiewič, katory žyŭ u piaćdziesiatych hadach minułaho stalećcia.
