._%D0%A3%D0%B7%D0%BE%D1%80_1.png)
Jan Barščeŭski — pieršy biełaruski piśmieńnik XIX stalećcia.
(Uspamin u 60 letniuju hadaŭščynu śmierci).
Niekaliś bahataja biełaruskaja piśmiennaść u XVII i XVIII stalećciach pačynaje chilicca da poŭnaho upadku. Aproč palityčno-socijalnych warunkoŭ i izolacyi wyšejšych stanoŭ narodu pryčynaj hetamu pasłužyła i štučnaja nia čysta narodnaja mowa, ŭ katoraj pisalisia i drukawalisia ŭsie knižki. Wychodziačy z dumki, što pisać i drukawać možna tolki ŭ hetaj mowie, ŭ katoraj napisano Światoje Piśmo (Biblia), staryje biełaruskije piśmienniki sami pryčynilisia i da ŭpadku swajho narodu, a prynamsi da upadku swajej intelihiencii. Mowa używanaja u knižkach była štučnaj dziela taho, što składałasia z cerkoŭna-sławianskaj mowy (praŭdziwiej kažučy, stara-balharskaj), da katoraj uwajšli cełyje słowy i zwaroty žywych moŭ: biełaraskaj, ukrainskaj i polskaj. Razumiejecca, što mowa tak štučna apracawanaja nie mahła słužyć dušeŭnym patrebam biełaruskaho narodu, asabliwa ludziam prostym, nie wučonym. Dziela taho pawinna była jana raniej ci paźniej ustupić miejsce čysta narodnaj, ŭsim zrazumiełaj, hutarcy. Hety žyćciowy praces zamieny moŭ bačym ŭ druhoj paławinie XVIII stalećcia, kali bazyljanie, jezuity i pijary pačynajuć usio bolš i bolš užywać čysta narodnaj hutarki ŭ kazańniach dla prostaho ludu. Pamału pajaŭlajucca ŭ hetaj mowie drukawanyje knižki, jak kazańnia, kantyčki i malitwy. Aproč hetaho jezuity u swaich školnych dramach i kamedyjach pačynajuć wywadzić na scenu i prostaho biełaruskaho sielanina z jaho hutarkaj. Takim woś sposabam biełaruskaja narodnaja mowa zdabyła swajo prawo ŭ žyćci. Raz byŭ pačatak zrobleny, možna było čekać, što znojducca i narodnyje pieśniary i piśmienniki. Tak i stałosia.
Pieršym biełaruskim piśmiennikam u XIX stalećci treba ličyć nie Mańkoŭskaho, katoraho Eneida zrabilasia wiadomaj šyrejšamu hramadzianstwu tolki paśla 1830 hoda, a Jana Barščeŭskaho, katoraho pieršy wierš, napisany ŭ 1809 hadu, zrabiŭ jaho šyroka wiadomym
