Aj, ja: daj jej jeści. Byŭ, daŭ, žyŭ; woŭk, Baŭtruk.
Suhałosnyje wymaŭlajucca tolki razam z hałosnymi. Heta buduć: b, c, ć. č, d, dz, dź, dž. f, g, h, k, l, ł, m, n. ń, p, r, s, ś, š, t, w, z, ž.
Jak hałosnyje, tak i suhałosnyje dzielacca pawodłuh ćwiordaści ich wymowy.
Hałosnyje ćwiordyje jość: a, e, o, u, y; miakki hałosny: i.
Suhałosnyje ćwiordyje, jakije zaŭsiody čuwać ćwiorda: č, d, dž, ł, r, š, t, ž. Suhałosnyje siarednije, katoryje čuwać raz ćwiorda, druhi raz miakka: b, c. dz, g, h, k, m, n, p, s, w, z. Suhałosnyje miakkije: ć, dź, I, ń, ś, ź.
Paśla ćwiordych suhałosnych nikoli nia pišecca i.
Napisać i adznačyć ćwiordyje suhałosnyje:
Druzły, siwy starec sadziŭ jabłyni ŭ ziamlu. Chłopiec pryhledaŭsia da raboty dzieda. a paśla spytaŭsia: «Na što ty sadziš ich, kali nie daždžeš z ich pładoŭ, bo nie dažywieš, pakul jabłyni pačnuć krasawać?»
Napisać i adznačyć siarednije suhałosnyje:
Starec atkazaŭ chłopcu: «Kali ja nie daždusia z hetych drewak fruktoŭ, dyk dažducca druhije. Može, jak wyrastuć na henych drewach jabłyki, i tabie daduć jakoje jabłyčko, i ty tady spamianieš dziedku dobrym słowam».
Napisać i adznačyć miakkije suhałosuyje:
Na uzleśsi staić chata. Zasień dreŭ jaje acieniaje. Na świeci mnoha źwieroŭ. Adčyni dźwiery.
5. Z zykoŭ składajucca składy, a sa składoŭ — słowy.
Skład može składacca z adnaho hałosnaho zyku, ale pry hałosnym mohuć być I suhałosnyje, jakije wymaŭlajucca z im adnym ducham.
Słowo składajecca z adnaho abo niekolklch składoŭ: Boh, bać-ka, sia-stry-ca, dreŭ-la-na-ja ba-ra-na, pra-da-dzie-na-ja cha-ta i t. d.
Napisać i pabić na składy:
Byŭ čas, kali ludzi saŭsim nie znali bulby, bo bulba — raślina zamorskaja. Raskazywajuć, što kaliś ab jej dawiedaŭsia niejki pan dyj wypisaŭ z-za mora niekolki bulbin. S taho času bulba i razwiełasia ŭ našaj staranie.
Asobnyje suhałosnyje abo poŭhałosnyje nie stanowiać sami pa sabie składu i wymaŭlajucca razam z adnym s susiednich słoŭ:
Dym išoŭ s‿komina. Dudki robiać z‿łazy. Byli‿ŭ baćki try syny. Ciahni niewad k‿sabie!
6. Wyhawarywajučy słowy, my adny składy wymaŭlajem jamčej, hałaśniej, čym druhije. Hetkaje pawyšeńnie hołasu nazywajecca udareńniem abo akcentam.
Znajści udareńnie i adznačyć jaho ŭ nižejpisauych słowach:
baba, dola, haława, čeławiek, dabro, hrošy, haračynia, apawiedańnie, znajomstwo; ty wiasioły, a jon wiesialejšy; Ihnaś wykuliŭsia s sanak; syty hałodnamu nie spahadaje.
Udareńnie može stajać na pieršym ad kanca słowa składzi (dabró), na druhim (bába), na trejcim (dúdacka), na čaćwiortym (raskázywajuć) i inš., — adnym słowam, jano pastajannaho miejsca nie maje, i my rozna pawyšajem hołas u roznych słowach.
Pry zmieni słoŭ može zmieniacca i udareńnie. Naprykład: kół — kałá (ale kó-
