Перайсці да зместу

Старонка:Hramatyka bielaruskaj mowy.PDF/7

З пляцоўкі Вікікрыніцы
Старонка праверана

I. Skaz i jaho čaści.

§ 1. Kali my haworym, ci pišym, to wyražaim sławami našy myśli.

Kožnaja myśl, wyražanaja sławami, nazywaicca skazam.

Skazy bywajuć: karotkija i razwityja.

Skazy dzielacca na čaści: hłaŭnyja i abjaśniajučyja.

Karotki skaz maje tolki hłaŭnyja čaści, katorych jość dźwie: absud i prysud.

Absud, heta toje słowo ŭ skazie, katoraje wyražaje reč, ab jakoj haworycca ŭ skazie, npr. Rečka ciače.

Prysud, heta słowo, wykazywajučaje hłaŭnuju dumku ab rečy, npr. Rečka ciače, wučeń piše.

§ 2. Skaz biezabsudny i biezprysudny.

Kali ŭ skazie nima absudu, ani dahadacca jaho nie možna, to hetaki skaz nazywaicca biezabsudny, npr. mierźnie, ciamnieje.

A kali tak sama nima prysudu, to skaz hety biezprysudny, napr. mama! Darahi Pryjaciel!

§ 3. Skazy niapoŭnyja: U nikatorych skazach adna z hłaŭnych čaściaŭ jość, a druhoj nima, ala jana lohka zhadywaicca; hetakija skazy nazywajucca niapoŭnymi, napr.: Chadzi siudy! zamiest: Chadzi ty siudy. Pa nahach złodzieju! zamiest: Daj ty pa nahach złodzieju.