§ 4. Histaryčny šlach Biełaruskaha narodu na linii kantrastu miž Uschodam i Zachodam.
Voś-ža BChD Litoucaŭ i Ukraincaŭ ŭvažała za naturalnych sajuźnikkaŭ. Padstavaj adnak najhłybiejšaj hetaha nia jość ani henyja vyličanyja fakty lit.-bieł. adnosinaŭ, ani dobryja ŭkrainska-biełaruskija adnosiny, zaznačanyja tolki ahulna. Heta tolki ilustracyja, heta najvyžej dokaz pasredny i druharadny. Jość padstava hałoŭnaja i biezpasrednaja. Voś jana.
U pryrodzie ahułam, a tak-ža i ŭ žyćci čałavieka adzinki, hramadzianstvaŭ i narodaŭ važnuju rol adyjhryvaje prava kantrastu.
Kantrast — heta znača: sastaŭleńnie rečaŭ, paniaćciaŭ, idejaŭ susim praciŭnych, kab, praz pracivienstva i prociŭstaŭleńnie, vydabyć z ich hłybiejsy, svajho rodu novy, sens i značeńnie.
Na biełaruskich ziemlach dzieić geopalityčnaje i palityčna-kulturnaje prava kantrastu: Uschod i Zachad, pravasłaŭje i katalictva, Maskva i Varšava. Voś-ža Biełaruski narod musić tak adnosicca da hetaha kantrastu, kab samomu nie asymilavacca, pakiravaŭšysia ci ŭ adzin bok ci ŭ druhi henaha kantrastu, henaj praciŭnaści, ale kab z jaho vydabyć svoj asobny, palityčna-nacyjanalny, kulturny typ. A kab da hetaha dajści, treba šukać punktu apory na linii henaha kantrastu, na jakoj i znachodzicca Biełaruski narod, a nie na jaho peryferyi, bo tut hublajecca biełaruski hrunt. Bieł. Chryśc. Dem. heta razumieła i hetkuju ideju ŭściaž i raźvivała. Voś hałoŭnyja asnovy jaje palityki: vydabyć z Biełaruskaha narodu jak maha najbolš nacyjanalnaj śviedamaści i praz heta adpornaści na čužyja ŭpłyvy, šukajučy pry hetym družby pradusim u Litoŭcaŭ i Ukraincaŭ, jak u svaich naturalnych sajuźni-
