dzy Biełarusy i śvieckija intelihienty tak-ža kataliki Biełarusy. Z hetaha možna sudzić, što BChD musila mieć charaktar vyklučna katalicki i z jaŭnym nachilam da Polščy. Tymčasam stałasia naadvarot. Imienna heta biełaruskaja palityčnaja arhanizacyja tak mnoha prajavila adpornaści ad polskaści, jak badaj ni adna jakaja inšaja biełaruskaja palityčnaja arhanizacyja. Tłumačycca heta miž inšym tym, što za časaŭ BChD ŭ polskim hramadzianstvie nia było takoj palityčnaj hrupy ci partyi, jakaja pazytyŭna adnosiłasia-b da biełaruskaj prablemy i spryjała-b jaho palityčnamu i nacyjanalna-kulturnamu raźvićciu. Ministr nacyjanalist Skulski ŭ Sojmie u 1921 h. zajaviŭ, što za 50 hadoŭ susim nia budzie Biełarusaŭ, bo jany buduć vynaradaŭleny. U 1927 h. sacyjalist M. Niedziałkoŭski zajaviŭ u tym-ža Sojmie, što polskija sacyjalisty pojduć u Biełaruski narod, na suproć biełaruskich nacyjanalnych ideałaŭ, panad hałovami biełaruskich pasłoŭ. Pryjemnyja vyniatki ad hetaha niapryjemnaha pryncypu stanavili tolki adzinki. Voś-ža miž inšym hetym i tłumačycca takaja adpornaść BChD na polskija ŭpłyvy.
A ciapier słoŭ kolki ab SSSR. Adnosiny BChD da hetaj krainy, dzie znachodzicca bolšaść Biełaruskaha narodu, jak u BSSR, tak i pa za jaje hranicami, byli tak-ža sroha adpornyja, a ŭ najlepšym vypadku krytyčnyja. Što-ž tut za pryčyny hetkich adnosinaŭ? Dyjametralna roznaja ideolohija. Dyktatura matarjalistyčnaha kamunizmu, praśled relihii, niepryznavannie i niščeńnie nacyjanalnaj kultury, skasavannie volnaści sumleńnia, siłaj pravodžańnie kolektyvizacyi i inš. - usio heta sapraŭdy musiła pužać i adstrašać ad siabie BChD, arhanizacyju, zbudavanuju na chryścijanska-demakratyčnym idealiźmie. Praŭda, u BSSR BChD zaŭsiody bačyła jak niešta dadatniaje, prynamsi dla budučyni Biełaru-
