— 35 —
św. Jeŭfrasini (u świeci Predsławy), unuczki słaŭnaho „čaradzieja“ kniazia Usiesława, dawodzić nam, što ŭ Połacku ŭ jaje časy (pačatak XII st.) byli ludzi wysoka aświečenyje. Sama św. Kniažna, nia chočučy wychadzić zamuž. pastupiła ů manastyr i paświaciła siabie pierapisywańniu knih.
Apryč Smalenska, Turawa, Połacka škoły byli takže ŭ Pinsku, Mozyry, Słucku i Minsku. Wydatnym predstaŭnikam Pinskaj škoły jaŭlajecca Mitrafan lietapisiec; Słuckaj — раroch Aŭhion.
Pieršyje rymska-katalickije škoły byli załoženy ŭ miastečku Hajnie, u Barysaŭščynie, kala 1522 hodu, i ŭ Miadźwiedzicach, u Słuččynie, kala 1545 hodu. Wučyli ŭ henych škołach pa bielarusku.
U XIII stalećci, z asobnych plemion biełaruskich, utwaryŭsia ŭžo adzin sucelny Biełaruski narod. Heto mieło wialiki ŭpłyŭ na nacyonalizaciju aświety: z hetaho času šparkimi krokami pačynaje naša piśmiennaść ačyščacca at starosławianskich upływoŭ i štoraz bližej patchodzić da narodnaj mowy.
Duchoŭnaja katalickaja literatura ŭ biełaruskaj mowie.
Apryč roznych aktaŭ, kronik i jurydyčna-praŭnaj literatury ůsiaho Wialikaho Kniaźstwa Litoŭskaho, pisanych pa biełarusku, zachawałosia ješče mnoha biełaruskaj duchoŭnaj literatury. Literatura heta abyjmaje światoje piśmo Staroha i Nowaho Zakonu, twory św. Ajcoŭ, apisańnia žyćcia światych, apokryfy i inš.
Biełaruskaja mowa, sudziačy pa dahetul atkrytych pamiatnikach, užywałasia ŭ duchoŭnaj literatury ad XIII stalećcia. Prahlad naš pačniem ad XV stalećcia, kali razdzieł biełaruskaj duchoŭnaj literatury na katalickuju, unijackuju i prawasłaŭnuju pačynaje užo zarysowywacca.
Z biassporna katalickich tworaŭ XV stalećcia admiecim takije:
I. „Muka Chrystowa“,
II. „Powieść a troch karaloch“,
III. „O umučeni Pana našaho Jezusa Krysta“,
IV. „O płače Matki o Synu“,
V. „O ustani Krystusowi z miertwych“,
